Türkiye gündemi nereden takip ediyor?
Gündemi takip etmek her daim önemli olsa da son zamanlarda hiç olmadığı kadar yaşamsal bir unsura dönüştü. Zira Türkiye’de gündemin kaygan zeminde olması onu yakından takip etme gerekliliğini de beraberinde getiriyor. Peki, Türk toplumu hangi haberleri nereden takip ediyor? Televizyonda hangi kanallar öne çıkıyor? Sosyal medyada gündemin nabzı nerede atıyor? Yanıtlar Marketing Türkiye için VeriNays Araştırma Şirketi’nin gerçekleştirdiği “Gündem Takibinde Mecra Kullanımı” araştırmasından geliyor…
Türkiye’de medya takibinin FOMO (fear of missing out) dürtüsüyle yapıldığını açıkça görebiliyoruz. En sade özetle bir şeyleri kaçırma korkusu olarak tanımlanabilecek FOMO, Türkiye’de insanların -hatta çocukların- gündemi bu kadar yakından takip etme davranışını da adeta dürtüyor. Çünkü gündemden uzak kalınan her an, edinilen bilgilerin de eskimiş olacağını hissettiriyor. Günümüzde ise eskimek, geride kalmak gibi kavramların çoğunun kişinin üstüne almak istemeyeceği özellikler olduğunu öngörmek zor değil. Özellikle Türkiye’nin olağanüstü dinamik gündemini düşündüğümüzde, bu hızı yakalayamayanların hayatlarını planlama konusunda kaygı hissetmesi oldukça anlaşılabilir…
Türkiye’de gündem adeta coşkun akan bir nehir gibi… Her güçlü akıntı kendine bir yol yaratıyor ve kendinden sonra gelecek olan suyun yolunu belirliyor. Gündemin bu kadar yoğun ve etkili olduğunu bilen insanlar gündemden biraz uzaklaşıp rahatlamak istese de aklı sürekli gündemde kalıyor. Çünkü kaçıracakları yeni bir gelişme hayatlarını ekonomik ve sosyal olmak üzere her alanda etkiliyor. Bu bağlamda insanlar gündemi sürekli takip etmek gibi bir takıntıyla uyanıyor güne. Bu durumun insanlar üzerinde ciddi anlamda psikolojik bir yorgunluk yarattığını söylemek mümkün. Bu yorgunluğun daha da artmasını istemedikleri için artık ayrıştırıcı değil birleştirici olan yayınlar ve kişileri takip etme isteğinde oldukları araştırma verilerine de yansıyor.
Teknolojik dönüşüm ışığında dijital iletişim araçlarının gelişmesiyle bilgiye erişim de hiç olmadığı kadar zahmetsiz ve hızlı bir hal aldı. Bu kapsamda insanlar çok farklı iletişim araçlarından gündemi takip ediyor. Öyleyse gelin gündemin hangi mecralardan ve hangi motivasyonlarla takip edildiğine birlikte bakalım.
Gündemi neden takip ediyoruz?
Gündem takip edeceği kanal seçerken insanların ana motivasyonu “güç”. Bireyler tercih ettiği kaynaklar vasıtasıyla gündemden hızlıca haberdar olmak ve daima güncel kalmak istiyor. Gündeme dair tüm gelişmeleri yakından takip ederek çevrelerinden hem saygı hem de takdir görmek istiyorlar.
Bununla birlikte öne çıkan diğer motivasyonsa “kontrol”. Bu motivasyonda kişiler mevcut kanallardan maksimum fayda aldıklarını ve başka bir kaynağa ihtiyaç duymadıklarını hissetmek istiyorlar.
Gözümüzü ekonomiden alamıyoruz
Ekonomi her zaman uzmanlık gerektiren bir alan olsa da artık herkesin en azından giriş seviyesinde bilgi sahibi olduğu bir konuya dönüştü. Bir süredir ülke ekonomisinin çok hareketli olması nedeniyle tüm tüketiciler bir ekonomist gibi piyasaları yakından takip etmeye çalışıyor (yüzde 82). Tüketiciler finansal okur-yazarlıklarını geliştirmek istese de teknik terimler içerisinde kayboluyor ve işlerine yarayacak bilgiyi hap şeklinde almak istiyor.
Ekonomik darboğazda geleceğe dair karamsar olan ve bir gelir kapısı arayan fakat bu arayış içerisindeyken de mevcut birikimini kaybetmek istemeyen insanlar güvendikleri isimlerin ekonomiye dair yorumlarını takip ediyor. Bu nedenle YouTube’da ekonomi kanallarının paylaşımları milyonlar tarafından izleniyor. Ekonomiyi öğrenmek kadar döviz, altın, kripto para gibi konularda beklentileri yakından takip ederek olası bir fırsatı kaçırmamak da istiyorlar. Ekonomi dışında, dünyada meydana gelen değişikliklerin ülkemizi doğrudan etkilemesi nedeniyle dünya gündemi yüzde 76 ile ikinci, siyaset/politika haberleri ise yüzde 73’le en çok takip edilen üçüncü gündem maddesi olarak verilere yansıyor.
Gündem takibinde ilk adres: Sosyal Medya
İnsanların hangi mecralar üzerinden gündemi takip ettiğine baktığımızda ilk olarak sosyal medyanın gündem takibi konusunda televizyonun önüne geçtiğini görüyoruz. İçerik tüketiminin dijitalleşmesiyle televizyon izleme süreleri her geçen gün azalsa da tematik yayınlar televizyon için hala önemli bir reyting aracı.
Televizyon sansüründen uzaklaşmak adına veya gazetecilerin kimi zorunluluklardan dolayı kendi dijital iletişim mecralarını yaratması, gündem takip trendlerinin de dijital kanallara doğru kaymasına neden oluyor. Bu dijitalleşme akımı içerisinde televizyonun etkisinin giderek azalacağını öngörmek zor değil… Özellikle gençlerde televizyon üzerinden gündem takibinin diğer yaş gruplarına göre oldukça düşük olması bize bu konuda gelecekle ilgili önemli ipuçları veriyor.
Gündemin takip edildiği mecralar
Teknolojik araçlara erişimin yıllar içerisinde demokratikleşmesi gündem takibinin de hızlıca dijitalleşmesini sağladı. Bununla birlikte ana akım medyaya uygulanan sansür ve eksik bilgi aktarımı sosyal medyanın öneminin toplumsal olaylarda çok daha belirginleşmesine neden oldu.
Bu nedenle ana varoluş amacı gündem olmayan sosyal medya kanallarının (Instagram, YouTube vb.) da Türkiye’de birer gündem aracı haline geldiğini görüyoruz. Geçtiğimiz 10 yıllık süreçte tirajları yaklaşık yarı yarıya azalan basılı gazetelerse gündem takibi konusunda toplumun en az tercih ettiği (yüzde 28) kanal olarak verilere yansıyor.
Sosyal medyada gündemin nabzı Instagram’da atıyor
Sosyal medya kanallarında aktif olarak en fazla kullanılan kanalın YouTube olduğu görülüyor. Türkiye’de 50 milyondan fazla kullanıcısıyla YouTube sadece bir video paylaşım platformu değil, gündeme dair her şeyin takip edildiği bir mecraya evirilmiş durumda. Birçok gazetecinin YouTube üzerinden yayın hayatına devam etmesi, platformun bir gündem takip mecrası olarak önemini ilerleyen günlerde de artıracağına işaret ediyor. YouTube’dan sonra en sık kullanılan platform ise Instagram.
We Are Social ve Hootsuite’in ülkelerin dijital tablolarını yayımladıkları raporunun Ekim 2021 güncellemesinde Türkiye yüzde 72,4 Instagram kullanımıyla nüfusu 1 milyonun üzerinde olan ülkeler arasında ikinci sırada yer alıyor. Twitter, 4 mecra arasında kullanıcı sayısı en düşük olsa da gündem takip etmek için en önemli kanallardan biri (yüzde 68) olarak öne çıkıyor.
Toplum her konuda, güvenilir ve tarafsız haber istiyor
Peki, neden bu kanallar üzerinden gündem takip ediliyor? Öne çıkan sebebin, insanların tek bir kanal üzerinden tüm konulara hakim olma isteği olduğunu görüyoruz. Ayrıca ana akım medyada her geçen gün geçerliliğini yitirmeye başlayan güvenilir ve tarafsız yayın en sık belirtilen ifadelerden. Bu, insanların bu değerleri kaybetmekten korktuğunu, bu değerlere sarıldığını düşündürüyor. Kutuplaşmanın ayyuka çıktığı şu günlerde “Benim görüşlerime yakın haberler yapmalı” ifadesi en az önem verilen ikinci değer. Ancak bu durum, bir kişinin birbirine zıt görüşteki kanalları izlediği çıkarımını desteklemiyor. İzleyiciler, tarafsızlık istiyor…
Televizyonda haberin adresi FOX TV
Gündemin takip edildiği televizyon kanallarına baktığımızda tüketicilerin tek bir kanaldan değil birçok farklı kanaldan bilgiye ulaştığını görüyoruz. Tematik bir haber kanalı olmamasına rağmen FOX TV (yüzde 72) gündemin en sık takip edildiği kanal olarak verilere yansıyor.
Fatih Portakal ile başlayan İrfan Değirmenci ve İsmail Küçükkaya ile devam eden haber programları sayesinde televizyon haberciliğiyle ilgili bir kültür yaratan FOX TV’nin, bu mirasını koruduğu dikkat çekiyor. FOX TV’nin ardından gündemin en çok takip edildiği kanallar arasında Habertürk (yüzde 56), CNN Türk (yüzde 54), TRT Haber (yüzde 45) ve Show TV (yüzde 44) öne çıkıyor.
Zengin içerik okuru yakalıyor
Sitenin sunduğu haber çeşitliliği ve içeriklerin zengin olması site tercihinde en önemli kriter olarak karşımıza çıkıyor. Bununla birlikte özellikle uygulama üzerinden gündemi takip eden insanlar için kullanıcı dostu bir uygulamaya sahip olunması oldukça ayrıştırıcı bir unsur. Tarafsızlık yine okurlar için önemli bir kriter olarak verilere yansırken, sitenin köklü bir geçmişe sahip olması (yüzde 33), tanınmış gazetecilerin yazması (yüzde 27) ve kişinin kendi görüşlerine yakın haberler yapıyor olması (yüzde 23) en az talep edilen kriterler olarak dikkat çekiyor…
Haberin sitesi: Habertürk
Gündem takip edilen online haber ve içerik sitelerine baktığımız zaman televizyon kanallarında olduğu gibi burada da bir kanalın diğerlerinin önüne geçmediğini görüyoruz.
Habertürk.com yüzde 49’la en sık ziyaret edilen online haber kanalı olurken onu yüzde 37’yle sozcu.com.tr ve yüzde 36’yla mynet.com takip ediyor. Kökeni basılı gazetelere dayanan sitelerin dışında Mynet ve Onedio gibi gündemi eğlenceli içeriklerle veren siteler de öne çıkıyor. Bu durum tüketicilerin sadece haber değil her alanda gündemi takip etmek, arada eğlenceli içeriklere de göz atmak istediğini gösteriyor.
Basılı gazetelerde ilk tercih Hürriyet’ten yana
Basılı gazetelerde ise günlük tiraj rakamlarına paralel bir sıralama olduğu görülüyor.
100 bin üstü tirajı olan Hürriyet (yüzde 54), Sözcü (yüzde 49), Milliyet (yüzde 46) ve Sabah (yüzde 45) en sık tercih edilen gazeteler olarak verilere yansıyor.
Bununla birlikte köklülüğüyle toplumda karşılığı olan Cumhuriyet’in tiraj rakamlarında diğer markaların gerisinde kalsa da ilk 5 marka içerisinde yer aldığı görülüyor.
Araştırmanın metodolojisi
Marketing Türkiye için VeriNays Araştırma Şirketi tarafından gerçekleştirilen Gündem Takibinde Mecra Kullanımı araştırmasında; Türkiye geneli illerde ikamet eden, 18-55 yaş arası, A, B, C1 ve C2 SES grubuna mensup kadınlar ve erkeklerle toplam 600 görüşme gerçekleştirildi.
