Yerli yerinde 5. yaşında Kars’ta!

Her yıl Türkiye’nin farklı bir bölgesinde kadın çiftçiler ile birlikte farklı bir tıbbi ve aromatik bitkiye destek verme hedefli ile yola çıkan ve bu yıl 5. yaşını kutlayan “Yerli Yerinde”nin bu yıl seçilen bitkisi mavi kantaron; bölgesi ise Kars’ın merkez Oğuzlu köyü…

Ülkemizde kamu, özel sektör ve sivil toplum kuruluşu iş birliğinin en güzel örneklerinden olan ABC ile Yerli Yerinde kurumsal sosyal sorumluluk projesi beş yaşında… ABC Deterjan ile Tarım ve Orman Bakanlığı’nın desteklediği bu üretim modeli sayesinde kadınlar hem meslek sahibi yapılıyor hem de yerel değerlere odaklanarak bölgesel kalkınmaya katkıda bulunuluyor.

Osmaniye, Ordu, Bursa, İzmir… Şimdi Sıra Kars’ta ve Mavi Kantaron’da

• Proje kapsamında ilk olarak Osmaniye ilinin Bahçe ilçesinde kadın çiftçilerle safran üretimi yapıldı.
• İkinci yıl Yerli Yerinde projesinin sürdürülebilir ve kurumsal olması hedefiyle Tarım ve Orman Bakanlığı ile stratejik ortaklık gerçekleştirildi. Ordu’nun Perşembe ilçesinde taflan bitkisine destek verilerek çürüyen taflan meyvelerinin ekonomiye katkı sağlaması gerçekleştirildi.
• Üçüncü yıl destek verilen Bursa Karacabey Dağkadı’da oluşturulan 5 dönümlük ekinezya bahçesinden elde edilen ürünler düzenli olarak satılıyor.
• Dördüncü yılda İzmir’in Menemen ilçesinde 4 dönümlük alanda aynısefa yetiştirilmeye başlandı. Nisan 2021’de alınan 20 bin adet aynısefa fidesi dikildi ve aynısefa bitkisinin bölgede gayet verimli olarak yetişmeye başladığı görüldü.

Projenin beşinci yılında ise “Yerli Yerinde” Kars ve Mavi Kantaronu seçti. Türkiye’de bazı bölgelerde yetiştirilen mavi kantaron bitkisi şu ana kadar ekonomik anlamda değeri olan bir bitki değil. Mavi kantaron özü ve yağı özellikle kozmetik/kişisel bakım sektöründe yaygın olarak kullanılıyor.

Hasat sonunda 5 dekar alandan yaklaşık 4 bin kg taze bitki elde edilmesi böylelikle 500 kg üst drog herba verimi bekleniyor. Mavi kantaronun satışı için aktar toptancıları ve e-ticaret için altyapı çalışmaları sürüyor. Mavi kantaronun 100 gramının piyasadaki satış değeri yaklaşık 45 TL. Hasat sonunda ilk yıl için elde edilmesi planlanan 250 kg mavi kantaronun ekonomik değeri yaklaşık 125 bin TL. ile 200 bin TL. arasında değişiyor.

Bu projede dikkat edilmesi gereken önemli bir husus ise dünyanın en önemli flora kuşaklarından biri olan İran-Turan Flora Kuşağında bulunan Kars ilinin çok geniş bir alana yayılan çayır ve meralarında bulunan tıbbi ve aromatik bitki varlığı. Mavi Kantaron dışında tıbbi papatya, tıbbi nane, kekik, altın otu, civan perçemi, sarı kantaron, adaçayı, andız otu, karakafes, acı pelin vb olmak üzere yöreye has 54 tıbbi ve aromatik bitki bulunuyor.  Bu bitkilerin toplam potansiyelinin yıllık 300 bin ton ile 600 bin ton arasında olduğu tahmin ediliyor.

Mavi Kantaron Oğuzlu köyünde 20 kadına istihdam sağlayacak!

Yerli Yerinde Mavi Kantaron projesi sayesinde Kars Oğuzlu köyünde 20 kadın kendilerini geçindirecek geliri elde edebilecek. Kadın kooperatifinin tesisinde oluşturulan yağ yapımı için kullanılacak distilasyon ve soğuk sıkım makineleri sayesinde ziyan olan pek çok tıbbi ve aromatik bitki yağ haline getirilerek değerlendirilecek. Bu sayede yıllık yaklaşık 7.250.000 TL.lik gelir elde edilebilecek.

Projenin nadide çiçeği mavi kantaron ise anti-inflamatuar özelliği flavonoid, tanen gibi sekonder metabolitler içeriği ile tıbbi özelliği dışında son yıllarda kozmetik sanayinde yardımcı olması sebebiyle çok aranan bir çiçek durumunda.  Kooperatif kadınlarının ürettiği ürünlerin satışı için ulusal ve uluslararası yağ hammadde kullanan markalar, kozmetik firmaları ve koku üreticileri ile görüşmeler yürütülüyor.

“Elimizde bir hazine var”

Kars Tarım ve Orman İl Müdürü İbrahim Altıntaş projeye ilişkin olarak“Tarım ve hayvancılık açısından ülkemizin en önemli illerinden birisi olan Kars’ta bunların yanı sıra tıbbi ve aromatik bitkiler açısından dev bir hazine daha mevcut. Kars’ın sınırsız yeşil alanlarında esansiyel yağ çıkarılabilecek tonlarca tıbbi ve aromatik bitki yetişiyor. Tarım ve Orman İl Müdürlüğü olarak elimizde kadın projeleri mevcut. ABC Deterjan’ın geçtiğimiz Aralık ayında bize gelmesi ile birlikte önce çok sevindik, bakanlığımızın da yönlendirmesi ile birlikte mavi kantaron yetiştirmek üzere çalışmalara başladık.

Oğuzlu Tarımsal Kalkınma Kooperatifi’nin kurulması çalışmalarına destek verdik ve süreci hızlandırdık. Kooperatif için köyde gerekli olan 10 dönümlük ekim alanı kooperatif başkanımız tarafından sağlandı. ABC Deterjan kooperatif üretim binası ve üretim ekipmanları bütçesine destek sağladı. Hepimizin bildiği gibi tarım ülkemizin en önemli değerlerinden birisi. Geleneksel tarım ürünlerinin yanı sıra ülkemizde bu anlamda dev bir hazine daha var: Tıbbi ve Aromatik bitkiler.

Sadece Oğuzlu’da değil tüm Kars ili sınırlarında bu bitkilere büyük oranda değer katma çabalarımız sürüyor. Tarımda çok önemli bir değerimiz daha var: Kadınlar ve çiftçilik yapan kadınlarımız. Açıkçası tarım alanında kadınlarımızın erkeklerden daha fazla değer yarattıklarını söyleyebilirim. ABC’nin bize başvurusu ile birlikte hem mavi kantaron bitkisi ekonomiye katkı sağlar hale gelmiş oldu hem de kooperatifimiz bir üretim merkezine sahip hale gelmiş oldu.” dedi.

“Hayallerimiz büyük!”

Yerli Yerinde Mavi Kantaron projesinin STK ortağı Oğuzlu Tarımsal Kalkınma Kooperatifi Başkanı Sondem Yıldırım ise “Mavi kantaron bu bölgenin yıldızı olan çok özel bir bitki. Bu bitkinin bu zamana kadar değerlendirilmemiş olması bizim için üzücüydü. ABC Deterjan yetkilileri ile görüştükten sonra 20 kadın çiftçi sevinçten havalara uçtuk. Kişisel olarak aromatik yağ yapımı çabalarım uzun zamandır sürüyor. Takdir edersiniz ki üretim ekipmanı olmadan üretebileceğimiz yağ hacmi çok sınırlı, yaptıklarımızla büyümemiz çok zordu.

Artık hem tesisimiz var hem de bol miktarda yağ üretebilecek makinelerimiz var. Şimdilik 5 dönümlük alanda ekim yaptık, bu daha sonra 10 dönüm hatta neden 100 dönüm olmasın diye düşünüyoruz. Büyük hayallerimiz var. Bu aromatik yağ yapımı çalışmalarımızı bütün çevre köylere yaymayı hayal ediyoruz.” diyerek duygularını ifade etti. Sondem Yıldırım sözlerine “Ürettiğimiz yağları dünya pazarında da pazarlamayı planlıyoruz. Ayrıca ABC Deterjan’ın finanse ederek satın aldığı teknik ekipman sayesinde sadece mavi kantaron değil pek çok bitkinin yağını ve özünü üretebilir hale gelmiş olduk. Bizden mutlusu yok.” dedi.

ABC Deterjan: Hedefimiz 2025 sonuna kadar 500 kadın çiftçi

ABC Deterjan Pazarlama Direktörü Deniz Özyer “Bu yıl da sürdürebilirliği ve kurumsallığı sağlamak amacıyla başvurduğumuz Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yönlendirmesiyle Kars Tarım ve Orman İl Müdürlüğü’nün kapısını çaldık. Bu yıl Yerli Yerinde projemizi özellikle bir doğu ilimizde yürütmek konusunda ABC Deterjan olarak çok kararlıydık. Mavi kantaron projesi, Türkiye için bir örnek sağlayacak olması açısından da ilgimizi çekti. Buradan 20 kadının ekmek yiyecek olması bizim için büyük bir gurur kaynağı. Osmaniye Bahçe, Ordu Perşembe, Bursa Dağkadı, İzmir Menemen ve son olarak Kars Oğuzlu ile birlikte yaklaşık 350 kadın bu proje sayesinde gelir elde edebiliyor. 2025 yılına kadar ABC ile Yerli Yerinde projesi sayesinde 500 kadının gelir elde etmesi için çalışacağız.” dedi.

Önümüzdeki yıllarda yeni bölge ve yeni bitkilerle gündeme geleceklerini belirten Özyer “Projemizin geleneği olarak kullandığımız tıbbi ve aromatik bitki ile bağlantılı bir ürün versiyonunu satışa sunuyoruz. Bu yıl da mavi kantarondan ilham alan ABC Bulaşık Deterjanı üreteceğiz. Bu üründen gelen tüm karı da projeye bağışlayacağız.” diyerek sözlerini tamamladı.