EYT’lilerin emekliliği hiç de hayallerdeki gibi değil

Emeklilik, birçok kişi için iş hayatının getirdiği stresi geride bırakma ve daha rahat bir yaşam sürme fırsatı anlamına geliyor. En azından hayal edilen şekli böyle… Marketing Türkiye adına Aksoy Araştırma’nın gerçekleştirdiği “Emeklilikte Yaşa Takılanlar” araştırmasına göre EYT ile emekli olan kitlenin yarısından fazlası tam zamanlı çalışmaya devam ediyor. Öyle ki EYT hayal edilen emeklilikten öte bir bütçeye katkı projesine dönüşmüş durumda. Zira bugün emekli maaşı giderlerin yüzde 50’sini bile karşılamıyor… Doğal olarak EYT’liler ekonomik refaha kavuşacakları günün hayaliyle yaşıyorlar. Boş vakitlerini arkadaşlarıyla geçiriyor, bütçe dostu alışkanlıklar ediniyor ve pek çokları için çoktan gelirlerinin birkaç katına çıkan borçlarından kurtulmaya çalışıyorlar. “EYT’li olmak yaşam alışkanlıklarınızı değiştirdi mi?” diye sorulduğundaysa kocaman bir “Hayır” yanıtı geliyor…

EYT’liler sözde emekli oldu

EYT ile emekli olan kitlenin yüzde 59’u hala tam zamanlı çalışırken yüzde 9,8’i yarı zamanlı çalışıyor. Ancak emekliliğin keyfini süren ve çalışma hayatına tamamen veda eden yüzde 31,1’lik bir kitle de bulunuyor.

Cinsiyet kırılımına bakıldığında EYT ile emekli olan ancak çalışma hayatını sürdüren kesimde erkeklerin daha baskın olduğu dikkat çekiyor. Yarı zamanlı çalışma ya da çalışmama eğilimi ise kadınlarda daha yüksek.

EYT’liler geçinemiyor

EYT’lilerin geleceğe yönelik hayal ve beklentilerinde ilk sırada ekonomik olarak rahat bir yaşam (yüzde 81,5) var. Onu sırasıyla ev ve araba almak, çocuklarına iyi bir gelecek sunmak, seyahat edebilmek ve sağlıklı bir yaşam takip ediyor.

EYT’lilerin hayatlarının mevcut döneminde en çok zorlandıkları alanlarda da ilk sırada ekonomi var. Öyle ki yüzde 84,5’lik bir oranla EYT’lilerin en büyük dertleri ekonomik sıkıntı yani “geçinmek” olarak kaydediliyor. Sağlık ve belirsizlik de en çok zorlanılan konular arasında yer alıyor.

Kimi pişman kimi “iyi ki” diyor

Emeklilikte Yaşa Takılanlar düzenlemesiyle emekli olmanın hayatlarını nasıl etkilediğinin puanlanması istendiğinde katılımcıların yüzde 42,6’sı olumsuz, yüzde 57,4’ü olumlu etkilendiğini belirtiyor. Cinsiyet kırılımına bakıldığında EYT’li olmanın kadınların hayatında daha pozitif bir etkisi olduğunu söylemek mümkün.

Emekli maaşı masrafların yarısını bile karşılamıyor

Yüzde 83,6’lık bir kitle emeklilik kazancının giderlerinin yüzde 50’sini bile karşılamaya yetmediğini söylüyor. Hatta yüzde 23’lük bir kitle giderlerinin sadece yüzde 10’unu karşıladığını ifade ediyor. Emeklilik gelirinin masraflarının tamamını karşıladığını söyleyen yalnızca yüzde 1,6’lık bir kitle mevcut. Peki, “EYT’li olmak yaşam alışkanlıklarını değiştirdi mi?” Yüzde 70,5’lik bir kitleden “Hayır” cevabı yükselirken, kadınların ağırlıkta olduğu yüzde 29,5’lik bir kitle değiştiğini dile getiriyor.

EYT’liler az kazanıp çok borç ödüyor

Pek çok yanıtında ekonomik sıkıntının izlerine rastladığımız bu kitlenin elbette borcu var (yüzde 83,6). Bu noktada dikkat çeken detaysa erkeklerin (yüzde 91,2) borçlanma oranının kadınlara (yüzde 74,1) kıyasla daha yüksek seyretmesi oluyor. Genel kitlenin yüzde 25,5’i geliriyle eşit oranda borçlanırken, 25,5’i iki katı, 25,5’i ise üç katı borcu olduğunu ifade ediyor. Yüze 17,6’lık bir kitlenin ise borcu gelirinin 5 katını aşmış durumda…

Araştırmanın Metodolojisi:

Marketing Türkiye adına Aksoy Araştırma tarafından yürütülen araştırmada EYT’lilerin durumunu tespit edip istek, beklenti ve hayallerini ölçümlemek amacıyla Mayıs 2024 tarihinde online (Eşzamanlı Mobil Paneli) olarak 384 görüşme gerçekleştirildi.

Gerçek birer emekli olmadılar!

• Araştırma sonuçları gösteriyor ki düzenleme sonrası EYT’lilerin durumu epeyce tartışmaya açık. Çalışmanın en önemli bulgusu, içinde bulunduğumuz zaman diliminin aksine çok erken yaşta emekli edilen bu grubun rutin koşullarda emekli olan gruptan büyük farklara sahip olması. Geleneksel anlamda emekliler belirli bir tasarruf düzeyine sahip ve ağırlıklı olarak emeklilik sonrası çalışmayan bireylerden oluşurken EYT’li grup ise ihtiyacı kadar tasarrufa sahip değil ve büyük oranda çalışmaya devam ediyor. Dolayısıyla EYT’liler gerçek anlamda emekli edilmiş bir gruptan öte bütçelilerine katkı verilen orta yaşlı bir gruptan ibaret kalıyor.
• EYT’lilerin yüzde 31’lik bir grubu dışında kalan kısmının çalıştığını görüyoruz. Bunun halihazırdaki gelirlerinin emeklilik gelirinden yüksek olması ve erken yaşta gelen emekliliğe tasarrufsuz yakalanması olmak üzere iki temel nedeni olduğunu düşünüyoruz.
• Özellikle ağırlıklı olarak 40-60 yaş aralıklarında olmaları nedeniyle alt ve üst kuşağın ekonomik olarak da sorumluluğunu taşıyan bir demografi EYT’liler. Bu durum bugünkü ekonomik koşullarla değerlendirildiğinde temel beklentilerinin ekonomik rahatlama talebi olması beklenen bir durum.
• EYT’lilerin verdikleri yanıtlara bakıldığında emeklilik üzerinden elde ettikleri gelirin toplam giderlerine denk gelen rakam içerisinde sadece sınırlı bir katkıdan ibaret olduğu anlaşılıyor.
• Tüm harcama sepeti içerisinde gıdanın oranı Türkiye gibi ülkelerde her zaman yüksektir. Fakat içinde bulunduğumuz zaman diliminde gıda ürünlerinin fiyatında tüketicinin sıklıkla şok yaşaması nedeniyle toplam harcamalar içerisinde daha büyük yer tuttuğu düşünülüyor. Bu durum EYT’lilerde de fazlasıyla görülüyor.