AVM’lerin ziyaretçi yoğunluğu pandemi öncesine dönemedi!
2024 yılı alışveriş merkezi (AVM) sektöründe büyüme yılı oldu. AYD ve Akademetre iş birliğiyle hazırlanan AVM Ciro Endeksi Değerlendirme Raporu, sektördeki gelişmeleri ve değişen dinamikleri ortaya koyarak, AVM’lerdeki performans artışını gözler önüne serdi. Raporda, AVM’lerin 2024 yılı boyunca cirolarının yüzde 65 oranında büyüdüğü, metrekare verimliliğinde Anadolu AVM’lerinin İstanbul’a göre daha hızlı bir yükseliş gösterdiği ortaya kondu. Rapor hakkında değerlendirmelerde bulunan Ekonomist Fatih Keresteci, “Ziyaret endeksine bakıldığında Türkiye geneli açısından, pandemi öncesi seviyelere henüz gelememiş durumdayız” dedi.
AYD ve Akademetre iş birliğiyle hazırlanan 2024 AVM Ciro Endeksi Değerlendirme Raporu, Florya Crowne Plaza’da düzenlenen bir basın toplantısıyla kamuoyuna sunuldu. Rapora göre AVM’lerde ciro artışı 2024 yılında da hız kesmedi; yüzde 65’lik bir büyümeyi işaret ederek enflasyonun üzerinde artış gösterdi. 2010 yılında 100 baz puanda kabul edilen endeks, 2024 yılında 3 bin 117 puana ulaştı. 2024 yılında metrekare başına toplam ciro 147 bin 814 TL’ye yükseldi.
2024 yılında, AVM metrekare verimliliğinde Anadolu ile İstanbul AVM’leri arasında anlamlı bir fark gözlemlendi. Metrekare verimliliği bakımından Anadolu’daki AVM’ler, İstanbul AVM’lerine göre daha hızlı bir yükseliş trendi ortaya koydu. 2010 yılı baz alındığında İstanbul AVM’lerindeki verimlilik endeksi 3243 iken, Anadolu AVM’lerinde 3010 olarak gerçekleşti. Metrekare başına toplam ciro İstanbul’da yüzde 59,7, Anadolu’da yüzde 69,8 artış gösterdi.
2024 yılında metrekare başına toplam ciro İstanbul AVM’lerinde 176 bin 500 TL olarak gerçekleşirken bu durum Anadolu AVM’lerinde 128 bin 700 TL oldu.
Pandemi sonrası metrekare başına ciroda bir iyileşme gözlense de bu durum henüz ziyaretçi davranışlarına tam olarak yansımadı. 2010 yılında 100 olarak kabul edilen ziyaretçi endeksi, 2020 yılında pandemi nedeniyle 56’ya düşmüştü. Ancak 2024 yılında bu endeks tekrar 100’e çıkarak ziyaretçi sayısında yüzde 2’lik bir artış sağlandı. AVM cirolarındaki yükselişi, AVM’leri daha alışveriş odaklı ziyaret eden müşterilere bağlayan uzmanlar, bu müşterilerin daha fazla harcama yaptığını belirtiyor.
İstanbul AVM’lerinde ziyaretçi endeksi 94, Anadolu AVM’lerinde ise 108 puan olarak belirlendi. Bu da, Anadolu AVM’lerinde daha hızlı bir toparlanma olduğunu gösteriyor.
Kategori bazında ciro endeksi
Kategori bazında en fazla ciro artışı yüzde 68 ile yiyecek ve içecek kategorisinde yaşandı. Teknoloji, ayakkabı, giyim ve hipermarket kategorilerinde de sırasıyla yüzde 65, yüzde 59, yüzde 64 ve yüzde 62 oranlarında artış gözlemlendi. Ancak yılın ikinci yarısında, enflasyonun etkisiyle ciro artışı yavaşladı.
Ekonomist Fatih Keresteci, raporu değerlendirirken, 2024’te AVM cirolarının nominal olarak yüzde 65 büyüdüğünü ve bu büyümenin TÜFE enflasyonunun (yüzde 58,5) üzerinde olduğunu belirtti. Bu da büyümenin reel olarak elde edildiğini gösteriyor. Keresteci, AVM verilerinin, TÜİK’in perakende ticaret verileriyle uyumlu olduğunu, ancak AVM verisinin daha güçlü bir büyüme gösterdiğini söyledi. Ayrıca, organize olmayan ticaretin dijital platformlar sayesinde organize olmasının, büyümenin önemli bir kaynağı olabileceğini vurguladı.
TÜİK’in yayımladığı perakende ticaret verileri ile nitelik açısından uyumlu bir tablo olmakla birlikte, henüz TÜİK Aralık ayını açıklamamış olsa da, oransal anlamda AVM verisinin daha zayıf bir büyümeye işaret ettiğini gözlemledik. Bu tablo, kafalardaki soru işaretlerini de belli ölçüde giderdi. Zira, TÜİK’in perakende ticaret ile toptan ticaret büyümeleri arasında keskin bir fark bulunuyordu. Bu da analistlerde “toptan ticaret cılız bir performans izlerken nasıl oluyor da perakende ticaret çok kuvvetli bir oranda büyüyebiliyor?” soru işaretini yaratıyordu. AVM verisi, TÜİK’in perakende ticaret verisinin bize farklı bir dinamik hakkında ipuçları vermiş olabileceğini fısıldıyor. Şöyle ki, organize olmayan ticaretin, dijital pazar yerleri yardımıyla organize hale gelmiş olması da büyümenin anlamlı bir porsiyonunu açıklıyor olabilir. Bu da bize AVM verilerinin hem politika yapıcılar hem de kamuoyu tarafından sunduğu önemli ve kritik bilgiler nedeniyle dikkatle izlenmesi gerektiğini gösteriyor.”
Pandemi öncesi seviyeye ulaşmadı
Yiyecek ve içecek kategorisindeki ciro artışını, pandeminin ardından artan yaşam maliyetlerine ve insanların temel ihtiyaçlara daha fazla yönelmesine bağlayan Keresteci, şöyle konuştu:
“İstanbul’da satın alma gücünün göreceli olarak daha fazla erozyona uğradığına ilişkin farklı kaynaklardan edindiğimiz istatistiki bilgiler de bu raporla teyit edilmiş oluyor. Ziyaret endeksine bakıldığında Türkiye geneli açısından, pandemi öncesi seviyelere henüz gelememiş durumdayız. Bu tablo İstanbul’da çok daha belirgin. Bu veriyi ciro endeksi ile karşılaştırmamız anlamlı bir verimlilik artışı olduğunu gösteriyor. Bu hem perakendeciler hem de müşteriler açısında daha verimli bir tabloya işaret ediyor. Yapılan birçok sosyal araştırma ve anketin ortaya koyduğu şekilde alışveriş ekonomisinde pandemi sonrasında karar alma süreçlerinin daha hızlandığı görüşünü teyit eder bir durum. Kategori bazında 2024’te yiyecek, içecek ile diğer gruplarında en yüksek ciro artışı elde edilirken en düşük artış ayakkabı, çantada olmuş. Bu da sosyal araştırmalarla uyumlu bir sonuç zira yüksek enflasyon ortamında satın alma gücünde yaşanan erozyon, insanları mutlu etmek adına temel gereksinim olan yiyecek, içeceğe yönlendirmiş. 2023’ün en canlı kategorisi olan teknolojik market, elektronik eşya grubundaki anlamlı ivme kaybı ise 2023 yılında öne çekilmiş olan talebin 2024’te doğal olarak zayıf kaldığını yansıtıyor.”
Dünyanın en değerli markaları belli oldu: Zirve yine Apple’ın
