Dünyada “kadın” gündemi: Kazanımlar, engeller ve gerçekler…
Hiç kuşku yok ki bugünün dünyasında en güçlü mücadeleyi kadınlar veriyor. Ancak ne acı ki bu mücadelenin en temelinde de hayatta kalma mücadelesi var. Zira Dünya Sağlık Örgütü’nün açıkladığı verilere göre dünya genelinde her gün yaklaşık 137 kadın aile üyeleri tarafından öldürülüyor… Bu karanlık gerçeğe rağmen tüm dünyada kadınlar mücadeleyi bırakmıyor. Daha eşit, daha adil bir dünya için var gücüyle çalışan kadınlardan biri Meksika’nın diğeri Makedonya’nın ilk kadın devlet başkanı olmayı başardı. Ülkemizde kadın akademisyen oranı yüzde 46’ya ulaşarak Avrupa ortalamasını astı… MTM Medya Takip Merkezi’nin 196 ülkeden topladığı veriler ışığında hazırladığı rapor son bir yılda daha eşit bir dünya hedefinin önüne çıkan engelleri ve bu mücadeledeki kazanımları ortaya koyuyor.
Geride bıraktığımız yılda da kadınlar, spor, siyaset, ekonomi ve akademi gibi pek çok alanda büyük kazanımlar elde etti. Fransa, kürtaj hakkını anayasal güvence altına alarak kadın hakları konusunda önemli bir adım attı. Meksika ve Kuzey Makedonya, tarihleri boyunca ilk kez bir kadını devlet başkanı olarak seçti. Paris 2024 Olimpiyatları, kadın ve erkek sporcu sayısının eşit olmasıyla spor alanında cinsiyet eşitliği adına bir dönüm noktası oldu.
Ancak bu kazanımlara rağmen kadınlar, ekonomi, eğitim ve siyaset gibi alanlarda erkeklere kıyasla yüzde 68 daha dezavantajlı durumda.
Türkiye’de ise kadın istihdam oranı yüzde 33’e yükselirken, aynı işi yapan erkeklerden daha düşük maaş alma sorunu devam ediyor. Kadın akademisyen oranı yüzde 46’ya ulaşarak Avrupa ortalamasını aşarken, 31 Mart seçimleri sonrasında kadın muhtar oranının yüzde 2’den yüzde 5’e çıkması, yerel yönetimlerde de kadın temsilinin artmaya başladığını gösteriyor. Bununla birlikte, kadın cinayetleri ve toplumsal cinsiyet temelli şiddet hâlâ büyük bir sorun olmaya devam ediyor. 2024 yılında Türkiye’de cinayete kurban giden 394 kadından 20’sinin koruma altındayken öldürülmesi, bu konuda atılması gereken adımların hâlâ yeterli olmadığını gösteriyor.
Dünya genelinde kadınlar, bir yandan büyük başarılara imza atarken, diğer yandan çözüm bekleyen pek çok sorunla da mücadele etmeye devam ediyor. Bu kapsamda, MTM – Medya Takip Merkezi, 196 ülkeden 187 farklı dilde 150 milyonu aşkın yayını mercek altına alarak kadın gündemine ilişkin dikkat çekici verileri ortaya koydu. İşte ay ay “Dünya Kadın Gündemi” ve araştırmadan öne çıkan çarpıcı sonuçlar:
OCAK’24
● Japon hakem Yoshimi Yamashita, turnuvada Avustralya-Hindistan maçını yöneterek AFC Erkekler Asya Kupası müsabakasını yöneten ilk kadın hakem oldu.
● Emniyet, kadına şiddet uygulayan 670 kişinin elektronik kelepçeyle izlendiğini açıkladı.
● Avrupa Adalet Divanı; “Aile içi şiddet varsa kadına mülteci statüsü verilebilir” yönünde karar verdi.
● Kadınlara evlilik öncesi soyadlarını kullanma hakkı veren Anayasa Mahkemesi kararı yürürlüğe girdi.
ŞUBAT’24
● YÖK, Türkiye’nin yüzde 46 olan kadın akademisyen oranıyla Avrupa ve OECD ülkeleri ortalamasının üstünde yer aldığını açıkladı.
● Türkiye’nin ilk kadın Merkez Bankası Başkanı Hafize Gaye Erkan görevinden ayrıldı.
MART’24
● Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, kadın istihdam oranının yüzde 33’e yükseldiğini açıkladı.
● Fransa, 8 Mart Dünya Kadınlar Günü’nde kürtaj hakkını anayasal güvence altına aldı.
● ABD’li finans şirketi MSCI; Yeni Zelanda’da kadın CEO’ların erkek meslektaşlarından iki kat fazla kazandığını açıkladı.
● TÜİK, Türkiye’de çalışan kadınların aynı işi yapan erkeklerden daha az maaş aldığını açıkladı.
● Yüzde 2 olan kadın muhtar oranı 31 Mart Yerel Seçimleri sonucunda yüzde 5’e yükseldi.
NİSAN’24
● Judith Tuluka Suminwa, Kongo Demokratik Cumhuriyeti’nin ilk kadın Başbakanı olarak atandı.
● Birleşmiş Milletler; kadınların eğitim, sağlık, ekonomi ve siyasi temsil alanlarında erkeklere kıyasla yüzde 68 daha dezavantajlı olduğunu açıkladı.
MAYIS’24
● İyi Parti Genel Başkanı Meral Akşener, seçimli kurultayda koltuğu Müsavat Dervişoğlu’na devretti.
● Avrupa Parlamentosu, kadın sünnetini ve zorla evlendirmeyi suç kapsamına aldı.
● Kuzey Makedonya’nın ilk kadın Cumhurbaşkanı Gordana Siljanovska Davkova, görevi devraldı.
● Dünya Sağlık Örgütü (WHO), dünya genelinde her gün yaklaşık 137 kadının aile üyeleri tarafından öldürüldüğünü açıkladı.
HAZİRAN’24
● Meksika’da genel seçimleri ezici çoğunlukla kazanan bilim insanı Claudia Sheinbaum, ülkenin ilk kadın devlet başkanı seçildi.
● İsviçre’nin Fribourg şehrinde, çalışan kadınlara regl dönemlerinde üç gün izin hakkı tanıyan bir uygulama başladı.
● Japonya’da aile ve evlilik karşıtı fikirleriyle bilinen feminist Ueno Chizuko, Time dergisinin “En Etkili 100 Kişi” listesinde yer aldı.
● “Çocuk gelin” sorunuyla boğuşan Batı Afrika ülkesi Sierra Leone’de 18 yaş altı evlilikler yasaklandı.
TEMMUZ’24
● Paris 2024 Olimpiyat Oyunları, kadın ve erkeklerin eşit sayıda sporcu ile temsil edildiği ilk olimpiyat olarak tarihe geçti.
● 2024 Paris Olimpiyatları açılışında, “Son Akşam Yemeği” tablosunun kadın kıyafeti giyen bir erkek tarafından canlandırılması eleştirilerin hedefi oldu.
AĞUSTOS’24
● Taliban yönetimi, Afganistan’da kız çocuklarının ortaokul ve üniversite eğitimine erişimi engellendi.
● Galler Bölgesel Başbakanı Vaughan Gething’in istifasının ardından Mecliste yapılan oylamada Eluned Morgan, “Galler’in ilk kadın Başbakanı” seçildi.
● Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), dünya genelindeki genç kızların dörtte birinin partnerleri tarafından fiziksel veya cinsel şiddete maruz kaldığını açıkladı.
● 8 Yaşındaki Narin Güran, Diyarbakır Tavşantepe’de vahşice katledildi.
EYLÜL’24
● Dünya Ekonomik Forumu (WEF), Küresel Cinsiyet Farkı Raporu’na göre; cinsiyet eşitliğinin en yüksek olduğu ülke yüzde 90,8 ile İzlanda oldu.
● Arjantin’de, gazeteci Marina Abuiso’ya karşı sistematik çevrimiçi tacizden suçlu bulunan bir sosyal medya fenomeni sosyal hizmet cezasına çarptırıldı.
● Aktivist Ayşenur E. Eygi, İsrail askerleri tarafından katledildi.
EKİM’24
● Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO), dünya genelinde kadınların istihdam oranını yüzde 45,6 olarak açıkladı.
● Ayşenur Halil ve İkbal Uzuner, tarihi İstanbul surlarında vahşice katledildi.
KASIM’24
● İran’da “uygunsuz başörtüsü” gerekçesiyle güvenlik güçlerinin saldırısına uğrayan bir kadın öğrenci, tepki olarak üniversitede iç çamaşırıyla yürüdü.
● Kamala Harris 5 Kasım’da yapılan ABD başkanlık seçimlerinde yüzde 51 oy alan rakibi Donald Trump’a karşı yarışı kaybetti.
ARALIK’24
● BBC, aralarında Nobel Barış Ödülü sahibi Nadia Murad ve Türkiye’den de Nejla Işık’ın da yer aldığı 2024’ün İlham Kaynağı 100 Kadını listesini açıkladı.
● İran parlamentosu, kadınların örtünme mecburiyetine karşı süren direnişi kırmak amacıyla zorunlu tesettür yasasını onayladı.
● Suudi Arabistan’da kadınların işgücüne katılım oranı tarihte ilk kez yüzde 36,2 seviyesine ulaştı.
● Taliban, Afganistan’da kadın istihdam eden tüm yerli ve yabancı sivil toplum kuruluşlarının ülkede faaliyet göstermesini yasakladı.
● Millî Eğitim Bakanlığı, Türkiye’de kadın okuryazarlık oranının yüzde 96’ya yükseldiğini açıkladı.
● Türkiye’yi ayağa kaldıran Narin Güran Davası’nda; anne, ağabey ve amca müebbet; Nevzat Bahtiyar ise 4 yıl 6 ay hapis cezasına çarptırıldı.
OCAK’25
● Gürcü gazeteci Mzia Amaghlobeli, hükümet karşıtı protestolar nedeniyle tutuklandı.
● Kadın Cinayetlerini Durduracağız Platformu; 2024’te 394 kadından 20’sinin “koruma altındayken” öldürüldüğünü açıkladı.
● KADIN-TİS çatısı altında toplanan iş kadınları, Türkiye’nin ilk işveren kadın sendikasını kurma kararı aldı.
ŞUBAT’25
● YouTube kanalında söylediği sözler nedeniyle Gazeteci Özlem Gürses hakkında verilen ev hapsi cezası 52 gün sonra kaldırıldı.
● Borsa İstanbul’a kayıtlı 562 şirketteki kadın üye oranı yüzde 17,9’dan yüzde 18,7’ye yükseldi.
● İspanya Futbol Federasyonu eski başkanı Luis Rubiales, kupa töreninde milli kadın futbolcu Jenni Hermoso’yu tacizden suçlu bulundu.
● Terör örgütü PYD/YPG propagandası yaptığı iddiasıyla yargılanan gazeteci Nevşin Mengü’ye 1 yıl 3 ay hapis verildi. Ceza 3 yıl süreyle erteledi.
● Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın 2024-2028 “Kadının Güçlenmesi Strateji Belgesi ve Eylem Planı” yayımladı.
