Sokak kültürünün asi çocuğu: Sneaker

Son yıllarda sokak modasının yükselişiyle birlikte sneaker, sadece bir ayakkabı modeli olmaktan çıkıp küresel bir fenomene dönüştü. Büyük spor markalarının yenilikçi tasarımları, sınırlı üretim stratejileri ve ünlü iş birlikleri, sneaker dünyasını devasa bir ekonomiye dönüştürdü. Peki, bir ayakkabı modeli nasıl oldu da bir yaşam tarzına dönüşerek böylesine dev bir pazar yarattı? Küresel sneaker trendleri ülkemize nasıl yansıyor? Tüketicilerin ayakkabı tercihlerinde sneaker’ın yeri neresi? İşte yanıtlar…

“Sneaker” daha önce yalnız­ca sporla ilişkilendirilen bir ayakkabı modeliyken, günü­müzde gençlik kültürünün, sokak modasının ve dijital dünyanın ayrılmaz bir parçası haline geldi. Özellikle son yıllarda hem Türkiye’de hem de dünya genelinde sneaker pazarı hızla büyü­yor ve bu büyüme, tüketici davranışlarından ekonomik trendlere kadar birçok alanda etki­sini gösteriyor.

Kauçuk tabana sahip ilk sneaker, 1839’da “Plimsolls” ismiyle piyasaya sürüldü. Tarih­ler 1917’yi gösterdiğinde ise Keds markası tarafından üretilen ilk lastik tabanlı sneaker modellerine reklamcı Henry Nissen McKin­ney, İngilizcedeki “sneak” (sessiz, gizlice) ke­limesinden türetilen “sneaker” adını verdi ve böylece “sneaker” ilk kez tanımlandı.

1980’lerde Nike, adidas, Puma ve New Balan­ce gibi dev markaların basketbol ve koşu gibi spor dallarına özel tasarımlar geliştirmesi, sneaker’ı bir moda unsuru haline getirdi. El­bette bunda güçlü pazarlama kampanyaları­nın etkisi de büyük oldu. Öyle ki Michael Jor­dan’ın Nike ile hayata geçirdiği “Air Jordan” serisi ve Converse All Star’ların, dönemin ba­şarılı basketbolcusu Chuck Taylor ismiyle öz­deşleşmesi sneaker kültürünün gelişmesinde önemli bir dönüm noktası oldu. 20. yüzyılda spor endüstrisinin büyümesiyle birlikte iyice popülerlik kazanan sneaker, bugünse altın çağını yaşıyor…

Global pazarın dev rakamları

MarketWatch raporuna göre spor ayakka­bı pazarı, global ayakkabı pazarının yüzde 20’sini oluşturuyor. 2016’da toplam küre­sel spor ayakkabı pazarı 55 milyar dolarken 2020’de 78 milyar dolara yükseldi. Sektör, pazar büyüklüğünü 2022-2030 yılları ara­sında yıllık yüzde 5,2 bileşik büyüme oranıyla 128,34 milyar dolara taşımaya hazırlanıyor.

Business Insider’ın, pazar araştırma şirketi NPD Group’un verilerine göre, 2018’de glo­bal sneaker satışları bir önceki yıla göre yüz­de 37 artarken, yüksek topuklu ayakkabılar yüzde 11 geriledi. 2020’de bu düşüş devam etti, yani sneaker’lar tam anlamıyla zirveye yerleşti.

Türkiye’de “sneaker” rüzgârı sert esiyor

Türkiye’de de sneaker kullanımı gün geçtik­çe artıyor. 2025’te Türkiye sneaker pazarı­nın 1,2 milyar dolar seviyelerine ulaşması ve 2025-2029 yılları arasında yıllık yüzde 5,92 oranında bir büyüme yakalaması bekleniyor. 2020’de yapılan bir araştırma, Türkiye’deki genç nüfusun büyük bir kısmının, rahatlık ve şıklığı bir arada sunduğu için sneaker’a yö­neldiğini ortaya koyuyor.

Türkiye’de online alışverişin hızla artması, sneaker’ın ulaşılabilirliğini de artırdı. Trend­yol, Hepsiburada, Sneaks Up, House of Step, InStreet gibi platformlar, sneaker severlere geniş bir ürün yelpazesi sunuyor. Türkiye’de­ki tüketiciler, global markaların yanı sıra ye­rel ve butik tasarımlara da ilgi gösteriyor. Bu da sneaker pazarının daha dinamik ve renkli bir hale gelmesini sağlıyor.

Apple hissesi mi yoksa bir çift eski sneaker mı?

Elinde belirli bir miktar para var ve bu parayla yatırım yapma­yı düşünüyorsun. Apple hissesi mi alırsın yoksa köklü şirketlere mi yatırım yaparsın? Peki, geleneksel yatırım araçlarının dışına çıkıp sneaker koleksiyon­culuğuna yönel­meye ne dersin?

Son yıllarda sneaker “resell” kültürü, hızla büyüyen ve popüler hale gelen bir feno­men olarak öne çıkıyor. Sınırlı sayıda üre­tilen sneaker modelleri, koleksiyoncular ve moda tutkunları arasında büyük bir talep görüyor. Bu yoğun ilgi, sneaker’ın ikinci el piyasasının oluşmasına ve bu alanda ciddi bir ekonomik hareketliliğin doğmasına yol açıyor. 2023 yılı itibarıyla ikinci el sneaker pazarının 11,5 milyar dolara ulaşması ve 2032 yılına kadar yıllık yüzde 16,4 büyüme ile 53,2 milyar dolara çıkması bekleniyor.

Yatırım potansiyeli resell kültürünün git­tikçe popülerleşmesinde önemli bir etken. Bu kültür, genellikle popüler ve talep gören modellerin, koleksiyoncular ve yatırımcılar tarafından satın alınıp, ardından daha yük­sek bir fiyatla yeniden satışa sunulmasıyla şekilleniyor. 2017’de Michael Jordan im­zalı bir sneaker 190 bin dolara alıcı buldu. Kanye West’in Grammy ödüllerinde giydiği Air Yeezy ayakkabılar ise açık artırmada 1.8 milyon dolara satıldı…

Peki, bir spor ayakkabı nasıl dünyanın en değerli şirketlerini geride bırakarak bir ya­tırım aracı olabildi? 1985’ten bu yana hem sokak modası markalarının hem de lüks markaların sneaker pazarına yaptığı yatırımlar, bu pazarın hızla büyümesini sağla­dı. Sneakerhead (sneaker koleksiyoncuları) kültürü, bir alt kültür olmanın ötesine geçti ve ünlü isimlerin de ilgisini çeken küresel bir fenomen haline geldi. Bu büyümenin temelinde ise Nike’ın uyguladığı stratejik pazarlama hamleleri yatıyordu. Marka, sı­nırlı sayıda ürettiği özel tasarım sneaker’la­rını belirli mağazalara kısıtlı sayılarda da­ğıtarak büyük bir talep yarattı. Nike’ın bu stratejisi sayesinde markanın ikinci el spor ayakkabılarının ticaretini yapan müşterile­rinin toplam kazancı, Nike’ın bazı rakiple­rinin kazancını geçti.

Yeni statü göstergesi: Sneaker

Önceleri erkek egemenliğinde olan pazar, kadın tüketicileri de zamanla hedef kitlesine dahil ederek satışlarını önemli ölçüde ar­tırdı. Moda dünyasının öncü markaları, bu yükselişe kayıtsız kalamayarak sneaker pa­zarına adım attı ve böylece sneaker’lar lüks moda dünyasında da kendilerine yer buldu.

1984’te Gucci, sneaker pazarına adım atan ilk lüks marka oldu, ardından Prada ve Christian Louboutin de bu trende katıldı. Lüks markaların sneaker’lara olan ilgisi, bu ayakkabıların sadece rahat ve şık değil, aynı zamanda statü göstergesi haline gelmesini sağladı. Örneğin, 2009’da Louis Vuitton, ünlü rapçi Kanye West ile iş birliği yaparak, tanesi bin dolara satılan özel ayakkabıları piyasaya sürdü ve bunlar tükendiği anda, resmen “sneaker çılgınlığı” başladı. 2011’de ise Christian Louboutin, kırmızı tabanlı to­puklularıyla tanınırken, erkekler için snea­ker üretmeye başlayarak pazara giriş yaptı.

Türkiye’de sneaker kültürüne yön verenler…

Türkiye’de sneaker perakendeciliği, son yıllarda hızla büyüyen ve dönüşen bir pazar haline geldi. House of Step, Sneaks Up ve InStreet gibi markalar, hem dünya çapında popüler sneaker markalarını hem de sokak modasına yön veren özel koleksiyonları tüketicilerle buluşturarak pazarı şekillendiriyor. House of Step, premium sneaker ve sokak giyimi segmentine odaklanarak öne çıkarken, Sneaks Up, sınırlı üretim modeller ve özel iş birlikleriyle sneaker kültürünü destekleyen bir platform olarak dikkat çekiyor. InStreet ise daha geniş bir kitleye hitap eden ulaşılabilir fiyatlı sneaker ve spor giyim ürünleriyle pazardaki güçlü oyunculardan biri olarak konumlanıyor. Bu perakendeciler hem fiziksel mağazaları hem de dijital kanalları aracılığıyla tüketicilere ulaşarak, sneaker tutkunlarının değişen beklentilerine yanıt vermeye devam ediyor.

Günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası

 ✓ Sneaker günlük hayatta konfor sunarken aynı zamanda kendinizi ifade etmenin bir yolu. Sokak mo­dasının hızlı yükselişi, spor giyim ve günlük şıklığın iç içe geçmesi, modellerin, rahatlığın yanında özgün bir duruş da sunması, bu pazardaki ilgiyi her geçen gün artırıyor. Sneaker’lar artık günlük hayatın vazgeçilmez bir parçası.

✓ Sahip olduğumuz mirası hazır giyimin yanı sıra sneaker dünyasında da bugünün sokak stiline uyarlayarak gençlerle daha yakın bir bağ kurmayı amaçlıyoruz. 2025’te spor ve modayı buluşturan koleksiyonlarla sneaker tutkunlarına hitap etmeye devam edeceğiz.

✓ Bu sezonun dikkat çeken mo­dellerinden biri de L003 ailesinin en yeni üyesi L003 Neo Shot! Modern ve dinamik tasarımı, rahat tabanı ve çarpıcı renkleriyle spor ayakkabı dünyasına yeni bir soluk getiriyor.

✓ Sokak modasının yükselişi, rahatlık arayışı ve modern tasa­rımlar bu kültürü her geçen gün daha da büyütüyor. Sneaker’lar hem günlük hayatın ve bireysel tarzın ayrılmaz bir parçası haline geldi, hem de artık insanlar spor ayakkabı koleksiyonu oluşturuyor. Herkesin kendi stilini özgürce ifade edebileceği hem konforlu hem de şık tasarımlar yaratmak bizim için sadece bir iş değil, bir kültüre katkıda bulunma heyecanı. Modern ve özgün model­lerimizle, sokak stiline farklı bir soluk getirmeye ve spor ayakkabı tutkunlarına yeni seçenekler sunmaya devam edeceğiz.

Moda ve sokağın kesişim noktası

✓ Sneaker 1980’lerden itibaren spor, moda ve sokak kültürünün kesişim noktası oldu. 80’lerde Michael Jordan ve hip-hop ile popülerleşen sneaker’lar, 90’larda sokak modasına entegre oldu, 2000’lerde koleksiyonculuk trendiyle güçlendi. 2010’larda dijitalleşmeyle küresel bir ekonomi haline geldi. Pandemi sonrası rahatlık öncelik kazanınca her yaş grubunun günlük giyiminde yerini sağlamlaştırdı.

✓ Tüm kategorilerimize baktığımızda sneaker pazarında güçlü bir konuma sahibiz. 750 bin satış adediyle sneaker 2024 yılında en çok satılan ürünler arasında yer alıyor. Flower Mountain, 4B12, Off Play ve HOFF gibi sadece Boyner’de yer alan markalarımızın yanı sıra, Cariuma, Bonamaso gibi tamamen vegan ve bio bazlı malzemelerle üretilen sürdürülebilirlik odağındaki sneaker markalarını da seçkimize katarak bu alanda zengin bir koleksiyona imza atıyoruz. Sanatla modanın uyumundan ilham alarak özel koleksiyonlar da hayata geçiriyoruz. “Boyner Art Pieces” dediğimiz bu serinin ilkini sneaker’lar ile gerçekleştirmiştik. Sanatla iç içe olan bu deneyim bize yepyeni kapılar açtı.

✓ Mağazalarımızda yarattığımız Sneakerland alanlarında adidas, Nike, New Balance, PUMA ve Under Armour’un en yeni modellerine yer veriyoruz. İlkbahar- Yaz sezonunda ise On Running, HOKA ve Brooks da seçkimize eklenecek. Boyner Online’ın pazaryeri olmasıyla da yepyeni markaların en özel seçkilerini müşterilerimizle buluşturmaya devam edeceğiz.

Ana akım artık sokak kültürü!

✓ Sneaker tasarımı dört aşamadan oluşuyor. Birincisi tasarım fikrinin bulunması ve çizilmesi. İkincisi teknik bilgilerin anlatıldığı tech pack dosyası. Üçüncü aşama fabrikadan gelen prototipi almak. Eğer istediğimiz gibiyse final ayakkabıya geçmek oluyor, eğer değilse revizyonlarla tam istediğimiz tasarımı yakalayana kadar revizyon yapıyoruz. Dördüncü aşama ise ayakkabıyı görmek.

✓ Sokakta veya dışarıda uzun zaman geçirenler için sneaker’ların tercih edilecek en uygun ayakkabılar olduğunu düşünüyorum. Sokak kültürü olması da aslında Run-DMC’nin 1986’da “My Adidas” şarkısıyla patlama yaşadı. Artık farklı bir kültüre dönüştü ve underground gençlik, stillerinin ifade biçimi olarak farklı sneaker’lar kullandı. Hip hop için adidas Superstar, punk için Converse, sokak basketbolu için Nike Air Jordan vs… Bu o kadar büyüdü ki bütün dünyada sokak stili ana akım oldu.

✓ Global sneaker pazarının son yıllarda büyümesinin sebebi sokak kültürünün ana akım olması. Durum böyle olunca moda dünyasına yön veren markalar bu pazardan paylarını almak için koleksiyonlarda sneaker’lara daha çok yer vermeye başladı. Trendler başta çok agresif, chunky sneaker iken şimdi daha içe döndü ve vintage stil ile daha ince tabanlı deri sneaker’lara dönüştü.

Herkesin stilinde kendine yer buluyor

✓ Retro silüetlerin dönüşü hala çok güçlü. Özellikle 90’lar ve 2000’lerin başlarından ilham alan modeller hem nostalji hissi yaratmasıyla hem de zamansız tasarımlarıyla ilgi çekiyor. Aynı zamanda sürdürülebilirlik sneaker dünyasında giderek daha büyük bir yer kaplıyor. Geri dönüştürülmüş malzemeler, karbon nötr üretim süreçleri ve çevre dostu inovasyonlar artık sadece bir tercih değil, bir zorunluluk haline geldi.

✓ Teknoloji tarafındaysa kişiselleştirme ve performans odaklı yenilikler dikkat çekiyor. Örneğin, ayak yapısına uyum sağlayan akıllı malzemeler ve gelişmiş yastıklama sistemleri konforu üst seviyeye taşıyor.

✓ Artık sneaker giymek bir tarz meselesi olmanın ötesinde, kişiliği, kimliği ve hatta sosyal duruşu ifade etmenin bir yolu haline geldi. Eskiden sadece sporcuların veya sokak kültürüne yakın olanların ilgisini çeken sneaker’lar, şimdi iş dünyasından sanatçılara kadar herkesin stilinde kendine yer buluyor.

✓ Bir sanatçının, tasarımcının veya popüler bir karakterin dokunuşunu taşıyan bir sneaker giymek, bir topluluğun parçası olmayı ya da belirli bir kültürel akıma dahil olmayı simgeliyor. Sokak modasının lüks moda ile iç içe geçmesi de sneaker’ları moda dünyasının en güçlü ifadelerinden biri haline getirdi. Kısacası sneaker’lar artık sadece bir ayakkabı değil, bir hikâye anlatma ve kendini ifade etme biçimi.