Monoton hayatların yorgun kahramanları: Beyaz yakalılar

Rutin, monoton ve sıkıcı” olarak tanımladıkları günlük yaşamlarında beyaz yakalılar, finansal özgürlük ve iş-yaşam dengesi düşlüyor. Ancak ekonomik belirsizlikler ve yetersiz motivasyon, bu hayallere ulaşmalarının önündeki en büyük engeller. Peki, beyaz yakalıların hayalindeki yaşam nasıl şekilleniyor? Yanıtlar, Marketing Türkiye adına YouGov’un gerçekleştirdiği “Beyaz Yakalıların Hayalindeki Yaşam” araştırmasından geliyor…

Türkiye’de beyaz yakalı çalışanların yaşam tarzı ve iş motivas­yonları, giderek artan ekonomik belirsizlikler ve iş-yaşam den­gesizliği nedeniyle derin bir dönüşüm geçiriyor. Marketing Türkiye adına YouGov’un gerçekleştirdiği “Beyaz Yakaların Hayalindeki Yaşam” araştırması, yedi yıl önce gerçekleştirilen aynı çalışmayla karşılaştırmalı olarak beyaz yakalı çalışanların günlük yaşam­larını ve hayallerini mercek altına alıyor. İş-özel yaşam dengesi hakkında ne düşünüyorlar? Temel motivasyon kaynakları neler? Hayalleri ve bu hayallere kavuşmalarının önündeki en büyük engeller neler? Gelin yanıtlara hep birlikte bakalım…

İşe git, eve gel, evden çık, işe git…

Bir beyaz yakalı çalışanın “Günlük yaşantınızı nasıl tasvir edersiniz?” sorusuna verdiği yanıtlar, adeta onların hayatlarının bir özeti… Beyaz yaka çalışanların günlük yaşantılarını tasvir etmek için en yüksek oranda kullandıkları sıfatlar sırasıyla “rutin” (yüzde 11), “monoton” (yüzde 10) ve “sıkıcı” (yüzde 7). Yedi yıl önce yine YouGov’un (o zamanki adıyla Wizsight) Marketing Türkiye için ger­çekleştirdiği “Beyaz Yakalıların Büyük Çaresizliği: Sıkışmışlık” araştırmasında ilk üç sırada yer alan “mutluluk” duygusu artık listede kendine yer bulamıyor.

Mesai saati dışında da çalışıyorlar

Yüzde 90’ı tam zamanlı bir işte çalışan beyaz yakalar, ortalama olarak haftada 40 saat mesai yaparlarken her 10 beyaz yakalıdan 4’ü (yüzde 39) mesai saatleri dışın­da da çalıştığını belirtiyor. Bu kapsamda beyaz yaka ça­lışanlar haftada ortalama 41 saat civarı çalışıyorlar ve bu ortalama pandemi öncesinde yapılan araştırmada çıkan ortalama 46 saate göre düşüş göstermiş durum­da. Bu çalışma koşulları içerisinde işinden memnun olduğunu belirten beyaz yakaların oranı yüzde 47 olur­ken yüzde 32’lik bir kesim “ne memnunum ne değil” diyor, yüzde 21’lik bir kesim ise işinden memnun değil.

İşten kalan zaman TV başında geçiyor

Zamanlarının büyük kısmını çalışarak geçiren beyaz yakaların son üç ay içerisinde işten arta kalan zamanlarını ise genel olarak televizyon izleyerek (yüzde 64) ve alışveriş yaparak (yüz­de 42) geçirdikleri görülüyor. Arkadaşlarla za­man geçirmek ise yüzde 40 ile üçüncü en yay­gın aktivite.

Beyaz yaka olmayanlar daha sakin

Beyaz yaka mesleklerde çalışmayanların de­ğerlendirmeleri incelendiğinde beyaz yakalı çalışanlara kıyasla daha olumlu bir tablo çıkı­yor ortaya. Beyaz yakalı olmayan çalışanlar da hayatlarını monoton (yüzde 10), rutin (yüzde 7) ve sıkıcı (yüzde 5) olarak nitelendiriyor fakat beyaz yakalılara kıyasla daha düşük oranlarda. Yüzde 5’lik bir kısmı ise hayatını “sakin” olarak değerlendiriyor. Bu oran beyaz yakalı çalışan­larda sadece yüzde 1. Beyaz yakalı çalışanların yüzde 68’i gelecekte kendi işini kurmak istiyor. Yedi yıl önce gerçekleştirilen araştırmaya göre bu oran tam altı kat artmış görünüyor.

Bütçe yurt dışına yetmiyor!

Büyük çoğunluk (yüz­de 74) imkanı olsaydı yurt dışında yaşa­yacağını belirtiyor. Beyaz yakalı olma­yan çalışanların Tür­kiye’de yaşamaktan daha yüksek oranda memnun olduğu ve yurt dışında yaşamaya niyet etme oranlarının da daha düşük olduğu (yüzde 69) araştırmaya yansıyor. Öte yandan beyaz ya­kalı çalışanların yüzde 42’si ise yurt dışına ta­şınmalarının mümkün olmadığı görüşünde; en büyük engel ise finansal kaynaklarının yeterli olmaması (yüzde 50) ve ailelerini bırakamaya­cak olmaları (yüzde 47).

Denize yakın, sağlıklı, huzurlu bir hayat en büyük düş

Finansal zorluklar beyaz yakalıların gündem­lerini şekillendirdiği kadar hayallerini de şekil­lendiriyor. Beyaz yakalı çalışanlara “en büyük hayalleri” sorulduğunda yüzde 43 ile finansal özgürlüğe sahip olmak başı çekiyor. Onu yüz­de 39 ile ailelerine ve çocuklarına daha iyi bir yaşam standardı sunmak takip ediyor. Yüzde 30’luk bir kesim emekliliğinde rahat yaşamayı isterken yüzde 25’lik bir kesim de hayalinde­ki evi almak istiyor. Fakat finansal yetersizlik (yüzde 61) ve ekonomik belirsizlikler (yüzde 49) hayallerine ulaşmalarında engel teşkil ediyor.

“Nerede yaşamak is­terdiniz?” sorusu yö­neltilen beyaz yakala­rın düşlerini, denize yakın bölgeler yüzde 49 ile domine ediyor. İdeallerinde yaşamak istedikleri hayatı en iyi anlatacak üç kelime ise: Sağlık (yüzde 55), hu­zur (yüzde 51) ve mut­luluk (yüzde 37)…

Türkiye’de yaşamaktan memnun değiller!

Her iki beyaz yakalı çalışandan biri, yani yüzde 49’u, finansal açıdan kendini güvende hissetmiyor ve Türkiye’de yaşamaktan memnun değil. Beyaz yakalı çalışanların yüzde 49’u kendini ekonomik açıdan güvende hissetmediğini be­lirtirken benzer oranda katılımcı da (yüzde 45) geçtiğimiz seneye kıyasla eko­nomik durumunun kötüye gittiğini belirtiyor. Beyaz yakalı olmayanların geç­tiğimiz seneye kıyasla ekonomik durumlarını daha kötü olarak değerlendirme oranlarının anlamlı olarak daha düşük (yüzde 33) olması ise dikkat çekiyor. Hal böyle olunca beyaz yakalıların neredeyse yarısı (yüzde 46) Türkiye’de ya­şamaktan memnun değil ve bu yedi sene öncesiyle hemen hemen aynı.

Maaş ve yan haklar motive ediyor

Peki, beyaz yakalıları işlerine dair motive eden unsurlar ve bu kapsamda ha­yalleri neler? Şaşırtıcı olmayan bir şekilde en büyük motivasyon maaş ve yan haklar (yüzde 52) olarak öne çıkarken onu takiben çalışma ortamı ve iş arka­daşları (yüzde 35) geliyor; öte yandan bu iki motivasyon arasında yaklaşık 20 puanlık bir fark olduğuna dikkat çekmekte fayda var. İş-özel yaşam dengesini kurabilmek (yüzde 27), yeni bilgiler öğrenmek (yüzde 26) ve kendini geliştir­mek ise (yüzde 25) diğer öne çıkan motivasyonlar. Yöneticilerden gelen takdir ve destek sadece yüzde 14’lük bir kesimi motive ediyor. Bir diğer öne çıkan bulgu ise uzaktan çalışma fırsatlarının beyaz yakalıların işiyle ilgili en düşük motivasyonu sağlayan konu olması. Şu an beyaz yakaların büyük çoğunluğu her gün ofise gidiyor (yüzde 73) ve onlara kalsa ya bazı günler (yüzde 37) ya da tamamen (yüzde 36) uzaktan çalışmak istiyorlar. Fakat beyaz yakaların sadece yüzde 12’si uzaktan çalışmaktan motive olduğunu belirtiyor.

Yüksek maaş ve adil ücret bekleniyor

Beyaz yakalılara hayallerindeki çalışma koşullarını sorulduğunda yüksek maaş (yüzde 66) ilk sırada geliyor. Bunu, adil yönetim (yüzde 34), esnek çalışma sa­atleri (yüzde 27), pozitif iş ortamı (yüzde 26) takip ediyor. Sadece yüzde 27’lik bir kesim fiziksel sağlığını iyi olarak değerlendirirken ruh sağlığını iyi olarak değerlendirenlerin oranının yüzde 23’te kalıyor. Çalışanların fiziksel açıdan kendilerini iyi hissetmek istediklerinde önceliklendirdikleri şeyler sağlıklı bes­lenmek (yüzde 64), stres faktörlerini azaltmak (yüzde 47) ve düzenli spor yap­mak (yüzde 34) olurken ruh sağlığı açısından önceliklendirilenler sevdikleriyle zaman geçirmek (yüzde 61), doğada vakit geçirmek (yüzde 49) oluyor.

Peki ya “beyaz yaka” ‘item’ları?”

“Beyaz yaka item’ları olarak sosyal med­yada çokça konuşulan airfryer, Stanley termos, Dyson süpürge gibi ürünlere sa­hip olma oranları da araştırmada mercek altına alındı. Buna göre otomatik kahve makinesi (yüzde 45) ve airfryer (yüzde 42) gibi mutfak aletleri, beyaz yakalıların evlerinde sıklıkla bulunan ürünler arasın­da yer alıyor. Bu durum, pratik ve hızlı yaşam tarzının mutfak alışkanlıklarına da yansıdığını gösteriyor. Robot süpürge (yüzde 31) ve Dyson süpürge (yüzde 26) gibi temizlik teknolojileri de katılımcılar arasında oldukça popüler. Öte yandan PlayStation, Apple Watch, Stanley termos gibi ürünler de beyaz yaka çalışanların ya­şamında önemli yer edinen ürünlerden…

Çalışan değil insan olarak görün

✓ İşverenlerin aslında yapabileceği en önemli şeylerden biri çalışanları insan olarak görebilmek ve onların fiziksel ve ruhsal sağlığına önem vermek. Çalışanların yarısının finansal olarak güvende hissetmediği yerde, en önemli konulardan birisi enflasyon endeksli ücret politikaları ve yan haklar olacaktır.

✓ Öte yandan beyaz yakalılar, imkanları olsa düzenli spor yapacağını (yüzde 58), dengeli ve sağlıklı beslenmeye özen göstereceğini (yüzde 38) ve gün içerisinde daha çok hareket edeceğini belirtiyor (yüzde 36). Bu bağlamda spor salonu üyeliği düşünülebilir.

✓ İş yaşam dengesini belirli bir seviyede tutmak hayli önemli. Her ne kadar pandemiden sonra çalışma saatleri düşmüş olarak gözükse de stressiz yaşamın önemi arttı. Bu bağlamda çalışanlarının streslerini azaltmak üzere sunabileceği izin günleri çalışanları sakinleştirebilir. Ebeveyn olan çalışanların annelik/babalıklarını da daha rahat yapabileceği ortamlar yaratılabilir.

✓ “Eleman” yeteneklerine değil çalışan insanların kişiliklerine ve gelişimine katkıda bulunmak iyi bir KPI olabilir. Şirket içi müzik grupları, yelken takımları veya bireysel hobilere indirim olanağı sağlanabilir.

Araştırmanın metodolojisi:

Marketing Türkiye adına YouGov Araştırma’nın gerçekleştirdiği “Beyaz Yakalının Hayalindeki Hayat” araştırması, Türkiye temsili 6 ilde gerçekleştirildi. Araştırma kapsamında 18-55 yaşları arasında toplam 802 kadın ve erkekle görüşüldü.