Günseli Özen yazdı: “Anadolu Efes bir coğrafyanın kaderini değiştiriyor…”

ağa doğru uzanan yeşil öbeklerin başlarını eğmiş çiçekleri bir kabulü gösteriyor, adeta gelip alınmayı bekliyorlar. Ana yoldan köy yoluna dönünce başlıyor lavanta kokusu. Ben mi çekiyorum içime yoksa o mu beni hapsediyor içine… Hafif bir sarhoşluk! Hasat epeydir başlamış, Ağustos sonuna değin de sürecek. Yukarlarda morlar patlıyor, romantizm isteyenler buyursunlar ama makbulü suyunu atıp da yağıyla doyanlar…

Anadolu Efes Kurumsal İletişim Müdürü Simge Abay Balaban projeden söz edeli epey zaman olmuş. Anadolu Efes’in kadın girişimciliğini geliştirmek üzere  “Geleceğe Sözümüz Var” mottosuyla başlattığı “Gelecek Turizmde” sosyal sorumluluk çalışmasının ilk projelerinden İpekyolu Misafir Evi için Mardin’e gideli tam beş yıl olmuş. İkinci turda doğal olarak Malatya’nın Mirası Arslantepe için yollara düşmüştüm. 2015-2016 yılının seçilen üç projeden birisi Lavanta Kokulu Köy… Isparta Keçiborlu’nun 240 nüfuslu köyü Kuyucak’ta 17 kadına kooperatif kurması için önderlik etmiş kaymakamlık…

Seçilen projelerde sürdürülebilirlik, yerel kalkınmaya destek ve sosyokültürel gelişime katkı ön planda tutuluyor. Ki, Anadolu Efes kendisi de bu yaklaşımla girişiyor sosyal sorumluluk işine. 35 yıl tarıma, 10 yıldır turizme, 30 yıldır sinemaya, 25 yıldır tiyatroya ve 41 yıldır spora destek veriliyor.

Kuyucak Muhtarı’nın gönenci görülmeye değer 

Türkiye’deki lavanta ihtiyacının yüzde 93’ünü karşılıyor Isparta’nın Kuyucak Köyü. Ancak bunu bilen kişi sayısı pek fazla değil. Neden mi? Toplu alım yapan iki toptancı Kuyucak’ın bilinmesini istemiyor da ondan. Muhtar Mehmet Aydemir uzun yıllar coğrafya öğretmeni olarak görev yaptıktan sonra köyüne dönüyor ve muhtar olması istenince de peki diyor. Anadolu Efes’in Gelecek Turizm’de projesine de Keçiborlu Kaymakamlığının önderliğinde girişiyorlar. Giriş o giriş… Bugün köyde hummalı bir gidiş var. Lavanta Kokulu Köy Kadın Girişimciler Kooperatifi kuruluyor, başkanlığına da Huriye Tezcan seçiliyor. Proje Koordinatörlüğünü Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan Yüksek Ziraat Mühendisi Ali Sağdaş sahipleniyor.

Peki, iki senede ne mi olmuş? Lavanta hak ettiği değeri bulup köylünün cebi para görmüş. Lavanta Kokan Köy Kafeteryası’nı yine 17 kadın işletiyor. Her şey taze ve yöresel. Kooperatif üyelerinden Gülşah Özcan alt katında oturduğu köy evinin tek ineğini satarak aslına uygun restore ettirmiş pansiyonculuk yapıyor. Lavantadan elde edilen ürünlerde çeşitlilik sağlanmış ve bugünlerde köyü terk edenler tersine göçle köylerine dönüyor. Hadi sıkı durun, bu yıl tamı tamına yüzde 10’u yabancı olmak üzere 80 bin turist köyü ziyaret etmiş. Kimisi fotoğraf çekmek, kimi bisiklet güzergâhında pedal çevirmek ve pek çoğu da bu güzelliği kaçırmamak için. Haydi, bir rakam daha verelim; 40 günlük sezonda köyün bu ürün ve hizmetlerden elde ettiği ciro muhtarın söylemiyle 2 milyon TL.

Lavanta ekimi ilk kez 1975 yılında 30 aileye 15’er kök dağıtılarak başlamış. Şimdilerde 3 bin dekarda yapılıyor ancak yeni ekim alanları sırada bekliyor. Isparta’da her çeşidinden çiçek, meyve yetişiyor ama gül hâlâ en kıymetli ürün. Lavanta ise zambakla birlikte yabana atılır gibi değil. Biz yeni keşfediyoruz ama Fransız kozmetik devleri 1980’lerden beri bölgedeki çiçeği böceği topluyormuş.

Peki, bugüne kadar neler yapıldı?

• Kadınlara yönelik ev pansiyonculuğu, girişimcilik, tıbbi aromatik bitkiler, işletmede hijyen, hediyelik eşya tasarımı, güzel konuşma ve kooperatifçilik gibi eğitimler verildi.
• Lavanta Kokulu Köy Kadın Girişimciler Kooperatifi kuruldu.
• Lavanta Kokulu Köy kurumsal kimlik çalışması yapıldı. Sosyal medya hesapları açılarak köyün tanıtımı yapıldı.
• Proje kapsamında lavantakokulukoy.com internet sitesi açıldı. İnternet sitesi aracılığıyla projenin tanıtımı yapılırken Kuyucak Köyü’ne ulaşım, konaklama ve rehber edinme için gerekli iletişim bilgileri veriliyor ve lavantadan yapılan ürünlerin satışı gerçekleştiriliyor.
• Yürüyüş ve bisiklet rotaları çıkarıldı.
• Projenin tanıtım kitapçığı ve rota broşürü hazırlandı.
• Isparta-Antalya yolu üzerine Kuyucak Köyü’ne yönlendirici tabelalar yapıldı.
• Köy içerisinde bisiklet ve yürüyüş yolları için yönlendirme tabelaları yapıldı.
• Kırsal turizmin iyi uygulama örneklerinden olan Fransa-Provence bölgesine, bölgenin ileri gelenleri, proje ekibi ve lavanta üreticisi kadınların katılımıyla çalışma gezisi düzenlendi. Gezi kapsamında lavanta dahil 300 bitkinin işlendiği dünyaca ünlü bir Fransız kozmetik markasının fabrikası ziyaret edildi. Üretilen ürünlerin nasıl pazara açıldığı, hangi üretim aşamalarından geçtiğiyle ilgili bilgilendirme yapıldı.
• Proje sayesinde 75 bin kişi köyü ziyaret etti. Böylece hane başına düşen gelir artmış oldu.
• Projeyle Kuyucak Köyü lavantayla bilinir hale geldi. Traktör sahipleri, ziyaretçileri yaylaya çıkararak gelir elde etmeye başladı. Bunun yanı sıra Kuyucak Köyü’ne taşıma hizmeti veren taksi/dolmuşun sefer sayıları arttı.
• Arıların sadece lavanta çiçeğinden polen alması yoluyla elde edilen ve dünyanın en değerli ve pahalı balları arasında yer alan lavanta balı satışında artış oldu.
• Kuyucak Köyü’ndeki lavanta tarlaları özel günler için fotoğraf çekim bölgesi haline geldi.
• Proje kapsamında verilen ev pansiyonculuğu eğitimi sonrasında köydeki 6 hane, evinin bir bölümünü pansiyona çevirdi.
• Isparta esnafı lavanta ürünleri satmaya başladı.
• Isparta, gül ile bilinirken artık lavantayla de bilinir hale geldi.
• Proje sayesinde, yurtiçi ve yurtdışı tur şirketlerinin Lavanta kokulu Kuyucak Köyü’ne ilgisi arttı. Örnek: “Hasat Şenliği” düzenlendi.
• İletişim çalışmalarıyla kamuoyu nezdinde merak ve ilgi yaratılırken, bilinirliğin de artırılmasına destek verildi.

Gerçek olamayacak kadar güzel

Traktörün direksiyonunda bir kadın oturuyor. Dayanamayıp ben de çıkıyorum tekerleğin üstündeki görkemli makama. Anadolu Etap’ın Genel Müdürü Demir Şarman’ın yanına iliştiğimi sonradan anlıyorum. Usta manevralarla tarlanın ortasına kadar giriyoruz, şehirli otomobiller yol kenarına park etmiş. Hasadın yapıldığı düzlükten müzik sesi geliyor; bir akordeon, bir keman bir de gitar. Nerede olduğunu unutuyor insan. Beylik bir benzetme ama Fellini filminin uçuk fantezilerinden birini yaşıyor gibiyiz.

İlerde hasadı yapılacak olan lavantalara açılan bir kapı. Yanı başında Anadolu Endüstri Holding YK Başkanı Tuncay Özilhan. Takım elbiseleriyle o da İtalyan filmlerinden fırlamış gibi. Mutlu! Köylü kadınlarla konuşuyor, anlatıyor ve sanırım “Gelecek Turizmde” projesinin ayırdına bu denli ilk kez varıyor. Anadolu Efes Genel Müdürü Tuğrul Ağırbaş tüm seyahatimiz boyunca her anını yaşıyor Lavanta Kokulu Köyün. Anadolu Efes CEO’su Gavin Hudson ise sanırım ilk kez Anadolu’ya bu kadar ayrıntılı dokunuyor. Şahsen bir şehirden, işten kaçmışlık duygusu sarıyor beni. Uzun zamandır “hırsız haz” diyorum ben bu hallere. İtiraf ediyorum çalıyorum “an”ı!..

Çok uzak değil, otomobille geze dolaşa beş saat, uçakla bir saatten biraz fazla. Isparta’ya 47 kilometre. Lavanta kokan köye “gidilesi, görülesi ve desteklenesi” demiştim şimdi daha çok inanarak söylüyorum.

 Bir taşla ne çok kuş vurduk!

Biz haberciler lavanta kokan köyü görmek için Isparta’ya gitmiştik. Anadolu Grubu’nun ana hissedarı olduğu Coca-Cola İçecek ile Türkiye’nin en büyük meyve şirketi Anadolu Etap’ın iki yeni fabrikasının açılışı da aynı zamana denk geldi. Açılışı Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından yapılan iki fabrikayla grubun Anadolu’ya yaptığı yatırım son 10 yılda 1 milyar 350 milyon doları bulmuş oldu.

Açılış öncesinde Anadolu Endüstri Holding YKB’ı Tuncay Özilhan, Coca-Cola İçecek Genel Müdürü Burak Başarır ve Anadolu Etap Genel Müdürü Demir Şarman’ın katıldığı basın toplantısında kurumla ilgili son güncellemeleri de aldık. Hep birlikte bakalım:

• Coca-Cola İçecek şişelemede dünya beşincisi.
• 19 ülkede doğrudan ve dolaylı olarak 70 bin kişiye istihdam sağlıyorlar.
• 110 milyon TL yatırım yaptıkları Isparta yerleşkesi Türkiye’deki 10’uncu Coca-Cola İçecek fabrikası.
• Türkiye’de 300 bin satış noktasındalar ve 350 bin soğutucunun bakım hizmetleri için bile bin 500 kişi istihdam ediliyor.
• Ekonomiye katılan her 1 TL ile 7 TL’lik değer yaratılıyor.
• Bir de iyi haber yatırımlar devam edecek. Anadolu Grubu’nun Özgörkey Holding ve Brezilyalı Cutrale firması ortaklığında 350 milyon dolarlık yatırımı Anadolu Etap.
• Isparta Türkiye’deki üçüncü meyve suyu konsantre fabrikası ve üretimin yüzde 50’sinden fazlası tüm dünyaya ihraç ediliyor.
• Anadolu Etap bahçelerinde çalışanların yüzde 70’i kadınlardan oluşuyor. Türkiye’de mevsimlik tarım işçilerinin çocuklarına kreş açan ilk tarım şirketi.