İnternet yayınlarının RTÜK denetimine girmesi ne anlama geliyor?
Geçtiğimiz günlerde Meclis’e gönderilen yeni torba yasa tasarısıyla, internette düzenli olarak yapılan her türlü her tür ses ve görüntü yayını için lisans almak gerekecek, RTÜK’ün denetimine tabi olunacak.
Konuyla ilgili Meclis’e sunulan 2 Şubat tarihli torba yasa tasarısında, yurtdışından ve yurtiçinden Türkçe olan veya olmayan, internet ortamında düzenli olarak yapılan tüm sesli ve görüntülü yayınlar Radyo Televizyon Üst Kurulu’nun (RTÜK) ağır denetim kurallarına tabi olacak.
İnternet yayınları için önce yayın lisansı alınacak. Lisans almak için yüklü miktarda ücretin yanı sıra, Milli İstihbarat Teşkilatı (MİT) ve Emniyet’in güvenlik soruşturmasından geçmek gerekecek. Lisans ile izin verilmiş internet yayınları, RTÜK tarafından içerik denetimine tabi tutulacak. Denetimden geçemeyen yayının lisansı iptal edilebilecek, içeriklerin ayıklanması veya erişim engelleme kararı alınabilecek, alınan kararlar sulh ceza hakimlikleri kararıyla uygulanacak.
Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Ahmet Arslan, RTÜK’e interneti denetleme yetkisi veren yasa tasarısı için ”İnternet üzerinden yapılan TV yayınlarında, herhangi bir düzenleme olmamasından kaynaklı insanlar burada yanlışlık yapabiliyorlar. Bizim amacımız burada bir yasal düzenleme getirmek ve yanlışlığın önüne geçmek. Hiç kimsenin yaptığı doğru yayına müdahale etmek değildir. Hiç kimsenin normal değer yargılarımız içerisinde yaptığı çalışmaya müdahale etmek demek değildir.” açıklamasında bulundu.
İnternet yayınlarına neden denetim getiriliyor?
RTÜK’e internet yayınları denetleme yetkisinin verilmesi, YouTube üzerinden yayın yapan Adnan Oktar’ın sahibi olduğu A9 TV programlarının vatandaşlar tarafından şikayet yağmuruna tutulması üzerine dile getirildi.
RTÜK üyesi İlhan Taşçı, Meclise sunulacak yasa ile ilgili olarak “A9 kılıfıyla sansür uygulaması getirilmek istenmektedir. İnternet üzerinden iletim denildiği an YouTube başta olmak üzere tüm sosyal medya ve iletişim mecralarını kapsar nitelikte sansür, erişimi engelleme sonucu yaratacak bir yaklaşımdır bu. Düzenlemenin bu haliyle yasalaşması Anayasada tanımlanmış iletişim, haberleşme özgürlüğüne de darbe vurur.” İfadelerini kullandı.
Diğer ülkelerde benzer bir denetleme sistemi var mı?
Avrupa Birliği, Netflix gibi dijital platformlara en az yüzde 30 Avrupalı içerik bulundurma kotası uyguluyor. Ayrıca video ve müzik platformlarının coğrafi sınırlama engelini kaldırma zorunluluğu var.
Çin, İran ve Kuzey Kore’de YouTube’a erişim yasağı bulunuyor. Birleşik Arap Emirlikleri’nde Youtube’daki yetişkin, dini, kültürel, siyasi ve ahlaki değerlerle uyuşmayan içerikler yasaklı.
31 Ekim 2016 itibari ile YouTube, Almanya müzik telif kuruluşu GEMA tarafından yapılan itiraz sebebiyle Almanya’da GEMA lisanslı müzik videoları için ödeme yaparak bu videoları gösteriyor.
Dijital platformlar RTÜK denetimine nasıl bakıyor?
Dijital platformlar konuyla ilgili olarak henüz bir açıklama yapmazken Netflix’te yayınların birçoğuna sansür gelme ihtimali olacağından dev platformun Türkiye pazarından çekilebileceği konuşuluyor.
RTÜK istediği gibi ceza kesecek
Cumhuriyet’ten Sinan Tartanoğlu, tasarının yasalaşması durumunda internet yayınların karşı karşıya kalacağı tehditleri şu maddelerle sıraladı:
- Sosyal medya tabanlı internet haber yayınları: Sosyal medya paylaşım platformları üzerinden düzenli olarak yapılan haber ve yorum yayınları da aynı kapsama girebilecek. Örneğin “scope” tabanlı “medyascope. tv’” gazeteci Ünsal Ünlü’nün yine “scope” üzerinden her sabah düzenli olarak yaptığı “Gazetelerin yazdıkları – yazamadıkları” programı da lisans almak zorunda kalabilecek.
- Video haberler…: Ulusal yayın yapan bütün gazetelerin sahip olduğu internet sitelerindeki video haber sayfaları da aynı lisans ve RTÜK denetimi çarkına sokulabilecek. Bunun için video haberlerin yine düzenli olarak yapıldığının tespiti yeterli olacak.
- Siyasi partiler de…: Siyasi partilerin faaliyetlerini resmi internet siteleri üzerinden televizyon yayını gibi aktarması da lisans ve denetim zorunluluğuna girecek
- TV dizisine de ceza: TV’ler üzerindeki yaptırımlar nedeniyle kanalların internet sitelerinde “buz”suz veya “bip”siz olarak yayınlanan diziler de RTÜK denetimine girebilecek.
- Yönetmelik çıkacak: Lisans alan internet yayınları, tıpkı televizyon ve radyo kanallarında olduğu gibi RTÜK denetimine girecekler. Tüm bu işlemler Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu ve RTÜK tarafından altı ay içinde çıkarılacak bir yönetmelikle düzenlenecek.
- Netflix, Blu TV: Halihazırdaki televizyon kanallarının ağır denetimi nedeniyle ilgi çeken Netflix, Blu TV, Puhu TV gibi “IPTV” kapsamındaki platformlar da artık RTÜK denetimine girecek. Yayın ihlaline karar verilmesi durumunda bu platformlara erişim de engellenebilecek.
“Şimdi RTÜK istediği gibi ceza kesecek”
Hürriyet Gazetesi yazarı Cengiz Semercioğlu da Meclis’e sunulan yasa teklifine ilişkin olarak, “İnternet televizyonculuğu BluTV ve Puhu’nun yayına başlaması özellikle Türk dizi sektörünü ve oyuncuları çok heyecanlandırmıştı. Senaryolar daha özgür yazılacak, daha cesur sahneler çekilebilecek, sansürsüz diziler üretilebilecekti… Bu heyecan çok kısa sürdü. RTÜK bizden olan bu internet televizyonlarını tıpkı Star’ı, Kanal D’yi, Show’u, atv’yi denetler gibi denetleyecek” değerlendirmesinde bulundu.
İnternet üzerinden yayın yapan dijital platformların RTÜK tarafından denetlenmesi için Meclis’e yasa teklifi sunuldu.
Yani artık, Puhu’da yayınlanan Fi’de Ozan’la Serenay duşa girip öpüşemeyecek..
BluTV’de yayınlanan Masum’da sigara içildi, kadehler tokuştu görüntüleri de olmayacak…
Netflix’teki Narcos da buna dahil…
Hadise’nin müzik kanallarında yasaklanıp Youtube’ta gösterilen klibi de…
İnternet televizyonculuğu BluTV ve Puhu’nun yayına başlaması özellikle Türk dizi sektörünü ve oyuncuları çok heyecanlandırmıştı.
Senaryolar daha özgür yazılacak, daha cesur sahneler çekilebilecek, sansürsüz diziler üretilebilecekti…
Bu heyecan çok kısa sürdü.
RTÜK bizden olan bu internet televizyonlarını tıpkı Star’ı, Kanal D’yi, Show’u, atv’yi denetler gibi denetleyecek.
Cezalar yazabilecek.
Netflix, Amazon Prime Video, Youtube’a ise ceza yazamayacağı için gerektiğinde erişimi engelleyebilecek.
Türkiye’de henüz emekleme aşamasında olan internet televizyonculuğunun ayağa kalkmasını geciktirecek bir uygulama bu…
RTÜK’ün yerli yabancı internet platformlarını denetlemesinin, önümüzdeki dönemde çok tartışacağımız sonuçları olacaktır…
Kaynaklar: Hürriyet, Cumhuriyet, Milliyet
