Pandemi dizi izleme alışkanlıklarını değiştirdi!

Pandemi dönemiyle birlikte iş yapış şekillerimizden sosyal hayatımıza hayatlarımızın her alanı değişti. Halihazırda televizyon izlemeyi çok seven bir toplum olmamıza rağmen bu süreçte televizyonu ve medya araçlarını deyim yerindeyse yeniden keşfettik. Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü, pandemi sürecinde üniversite gençlerinin dizi izleme alışkanlıkları ve gündelik yaşam pratikleri üzerine geniş kapsamlı bir araştırma gerçekleştirdi. Araştırmaya Türkiye’nin 73 şehrinde 146 farklı devlet ve vakıf üniversitelerinde öğrenim gören 18-26 yaş arasında toplam bin 865 öğrenci katıldı. Salgın sürecinde dizi izleme düzeyinde artış olduğunu belirten katılımcıların oranı yüzde 70,2 oldu. Katılımcıların yüzde 56,7’si 19.00-23.00 arası, yüzde 34,3’ü 23.00-09.00 arası dizi izlediğini belirtti. Araştırma, üniversite gençliğinin, yabancı dizileri yerli dizilere göre daha başarılı bulduğunu da gözler önüne serdi…

Zamanlarının önemli bir kısmı internette sosyal medya platformlarında geçiriyorlar

• “Günde kaç saat kitap okuyorsunuz?” sorusuna yanıt olarak katılımcıların yüzde 39,1’i 1-2 saat, yüzde 36’sı 1 saatten az, yüzde 17,4’ü 2-4 saat, yüzde 4,9’u 4-6 saat kitap okuduklarını belirtiyor. 6 saat ve üzeri kitap okuyanların oranı ise yüzde 2,5.  
• “Günde kaç saat televizyon izliyorsunuz?” sorusuna cevaben katılımcıların yüzde 60,5’i bir saatten az, yüzde 23’ü 1-2 saat, yüzde 12,2’si 2-4 saat, yüzde 2,9’u 4-6 saat televizyon izlediklerini belirtti.  Katılımcıların yüzde 1,3’ü ise 6 saat ve üzeri televizyon izliyor.
• Katılımcılara günlük kitap okuma süreleriyle alakalı sorunun yanıtlarına göre, kişinin kaldığı yere bağlı olarak okuma süresinde değişiklik olduğu görülüyor. “1 saatten az” seçeneğini işaretleyen toplam katılımcıların yüzde 58,2’si “Aile ile” kalan, yüzde 21,9’u “Yurtta” kalan, yüzde 10,8’i “Arkadaş ile evde” kalan, yüzde 7’si “Tek başına evde” kalan ve yüzde 2,1 oranla “Akraba yanında” katılımcılar olduğu görüldü.

Her beş kişiden biri günde 6 saat üzerinde internette zaman geçiriyor

“Günde kaç saat internette vakit geçiriyorsunuz?” sorusuna katılımcıların;

• yüzde 31,1’i  “2-4 saat”,
• yüzde 29,9’u 4-6 saat,
• yüzde 21,2’si 6 saat ve üzeri,
• yüzde 15,7’si  1-2 saat olarak yanıt verdi. Bir saatten az olarak belirtenlerin oranı ise yüzde 2 oldu.

“İnternette en çok nasıl vakit geçiriyorsunuz?” sorusuna ise katılımcıların

• yüzde 49,8’i sosyal medya kullanarak,
• yüzde 24’ü dizi film izleyerek,
• yüzde 12,1’i kitap, makale tarzı araştırma amaçlı,
• yüzde 8,1’i oyun oynayarak,
• yüzde 6’sı ise daha çok eğitim amaçlı (çevrimiçi eğitim, proje yazımı, yabancı dil öğrenimi vd.) amaçlarla interneti kullandıklarını belirtiyor.

Salgın sürecinde dizi izleme oranları arttı

Katılımcıların yüzde 70,2’si “Salgın sürecinde dizi izleme düzeyinizde artış oldu mu?” sorusuna “evet oldu” yanıtını verirken, yüzde 29,8’i ise “hayır” yanıtını veriyor. “En çok hangi saat aralığında dizi izliyorsunuz?” sorusuna ise katılımcıların yüzde 56,7’si 19.00-23.00 arası, yüzde 34,3’ü 23.00-09.00 arası, yüzde 8,9’u ise 09.00-19.00 yanıtını verdi. 

Gençler gülmek istiyor!

“İzlemeyi en çok sevdiğiniz dizi türü hangisidir?” sorusuna katılımcıların

• yüzde 21,6’sı komedi,
• yüzde 15, 9’u dram,
• yüzde 15,9’u aksiyon,
• yüzde 12,1’i macera,
• yüzde 6,7’si gerilim,
• yüzde 6,5 i romantik,
• yüzde 2,5’i korku  yanıtlarını veriyor.

Katılımcıların yüzde 14,9’u ise hiç dizi izlemediklerini ifade ediyor.

Content is the king!

“İzlediğiniz dizilerde sizin için en önemli unsur nedir?” sorusuna katılımcıların;

• yüzde 84,6’sı dizinin içeriği ve konusunun,
• yüzde 10,9’u oyuncu kadrosunun,
• yüzde 1,7’si yönetmenin,
• yüzde 0,8’i yapım şirketinin,
• yüzde 0,5’i TV kanalının önemli olduğunu belirtiyor.

“İzlediğiniz dizileri nasıl seçiyorsunuz?” sorusuna katılımcıların cevapları ise

• yüzde 58,6 “kendi arayışım”,
• yüzde 16,9 “arkadaş tavsiyesiyle”,
• yüzde 11, 8 “öne çıkanlar”,
• yüzde 11,3 “popüler olanlar” şeklinde sıralanıyor.

Katılımcıların yüzde 26’sı izlediği dizilerle ilgili gazete, internet, sosyal medya ve televizyon aracılığıyla yayımlanan haberleri takip ettiğini belirtirken  yüzde 21,1’lik kesim takip etmediğini söylüyor. 

 Öğrenciler yerli dizileri vasat buluyor

Araştırmada “Ülkemizde yayınlanan dizilerden memnuniyet durumunuz nedir?” sorusuna katılımcılardan 1-10 arası puan vermeleri istenmiş.

Bu noktada katılımcıların yalnızca yüzde 13,5’i orta düzey memnuniyet ifadesi olan “5” ve yüzde 9, 3’ü  “6”   puanı verdi. “7” ve üzeri bir değer belirten katılımcıların oranı ise yüzde 9,5. Katılımcıların yüzde 66,9’u ise yerli dizilerden memnuniyet düzeylerini “4” ile “1” puan arasında değerlendiriyor.

Şiddet içeren sahneler rahatsız ediyor!

“Dizi ve filmlerde sizi en çok rahatsız eden unsur nedir?” sorusuna katılımcıların yüzde 33,2’si şiddet içeren sahneler, yüzde 30,9’u kadınların fiziksel olarak öne çıkartılması, yüzde 19,7’si cinsellik içeren sahneler , yüzde 2,8’i alkol ve tütün kullanımı olduğunu belirtiyor.

Dizi ve filmler Türkiye için yurtdışında doğru imaj oluşturmuyor

“Dizi ve filmlerin ülkemizle ilgili yurtdışında doğru imaj oluşturduğunu düşünüyor musunuz?” sorusuna katılımcıların büyük bir çoğunluğu olan yüzde 77,4’ü “hayır düşünmüyorum” yanıtını işaretlerken, yüzde 15,4’ü “evet düşünüyorum” yanıtını işaretledi ve yüzde 7,2’si ise bu hususta kararsız olduklarını belirtti. “Dizi ve filmlerde görüp satın aldığınız herhangi bir ürün var mı?” sorusuna katılımcıların yüzde 79,7’si “hayır yok” yanıtını işaretlerken, yüzde 20,3’ü “evet var” yanıtını verdi.

Dizi karakterleri etkili oluyor

“İzlediğiniz dizilerde sizin yaşamınızı etkilediğini düşündüğünüz bir karakter var mı?” sorusuna katılımcıların yalnız yüzde 18,1’i “evet var” diye cevap vererek kendilerini etkileyen dizi karakterlerin isimlerini belirtti.

Bu karakterler arasında;

• 7 Güzel Adam: Erdem Beyazıt,
• Şahsiyet: Agâh Beyoğlu,
• Anne with an E: Anna,
• AŞK101: Sinan,
• HIMYM: Barney Stinson,
• HIMYM: Ted Mosby,
• Behzat Ç: Akbaba,
• The Good Place: Chidi Anagonye,
• Dexter: Dexter,
• Deli Yürek: Yusuf Miroğlu,
• Breaking Bad: Walter White,
• Peaky Blinders: Thomas Shelby,
• The Office: Michael Scott,
• Game of Thrones: Ned Stark,
• Arrow: Oliver Queen,
• Sherlock Holmes: Sherlock Holmes gibi karakterler yer aldı.

Bazı dizi karakterleri gençleri bunalıma sürüklüyor

“Daha öncesinde dizi ve filmlerin etkisinde kalarak herhangi bir ruhsal problem yaşadığınızı mı?” sorusuna yüzde 14,4’ü “evet yaşadım” yanıtını veriyor. Ayrıca bu grup katılımcıya yöneltilen ne tür bir etkilenmeye maruz kaldıklarını sorusuna çok ilginç yanıtlar geldi. Nitekim “dizideki karakter bunalımdaydı ve ben de bu etkide kalıp hiçbir sebep olmadan kendimi sürekli mutsuz hissediyordum” veya “Çizgili pijamalı çocuğu izlediğimde savaşta en çok zarar gören kişilerin ve ölümlerin en çok çocuklarda görüldüğünü gördüğümde çok boş bir hayat yaşadığımı anladım ve ona göre hayatımı şekillendirmeye çalıştım” tarzındaki yanıtlarla birlikte “Gözlerimi kapatıp tek başıma uykuya dalamıyordum” tarzında psikolojik bunalıma işaret eden yanıtlar yer alıyor.

Gençler arasında yabancı diziler daha çok tercih ediliyor

Katılımcılara izledikleri yerli ve yabancı olmak üzere en fazla izlenen 3 dizi ismi yazma olanağı veren soruya katılımcıların yüzde 64,5’i yanıt verdi. Bu soruya katılımcılar tarafından 67 yabancı ve 37 yerli dizi ismi belirtildi.

İzlenen yabancı diziler arasında ilk 5 yabancı dizi:

1- HIMYM: 80 (yüzde 6,6)

2- Queen’s Gambit: 73 (yüzde 6,06)

3- Breaking Bad: 67 (yüzde 5,56)

4- Prison Break: 63 (yüzde 5,2)

5- Dark: 62 (yüzde 5,1)

En çok izlenen ilk 5 yerli dizi:

1-Masumlar Apartmanı: 146 (yüzde 12,1)   

2- Kırmızı Oda: 124 (yüzde 10,3)   

3- Sadakatsiz: 71 (yüzde 5,9)   

4- Bir Başkadır: 65 (yüzde .4)  

5- Ezel: 39   (yüzde 3,2)

Araştırma Metodolojisi

Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Ebulfez Süleymanlı önderliğinde Türkiye genelinde yürütülen araştırmanın gerçekleşmesinde Üsküdar Üniversitesi Sosyoloji Bölümü lisans öğrencileri Feyza Keskin ve Zeynep Cansoy aktif görev aldı.

Çevrimiçi anketle gerçekleştirilen çalışmaya, Türkiye’nin 73 şehrinde 146 farklı devlet ve vakıf üniversitelerinde 2020-2021 Akademik Yılında öğrenim gören 18-26 yaş arasında 79  farklı bölüm ve programdan toplam bin 865 ön lisans, lisans, yüksek lisans ve doktora öğrencisi katıldı.