Kadınlar işverenlerden ne bekliyor?

Günümüz insanının kariyer mücadelesi verirken karşılaştığı görünmez engelleri anlatıyor “cam tavanlar”. Mağdurları ise çoğunlukla kadınlardan oluşuyor… Marketing Türkiye için Girişim Araştırma’nın yaptığı çalışmayla toplumumuzdaki kadınların daha adil ve eşit bir iş ortamı için işveren markalardan neler beklediklerine bir göz atalım...

Araştırmaya ağırlıklı olarak (yüzde 81) özel sektör ya da kamuda ücretli/maaşlı olarak çalışan kadınlar katılım gösterirken katılımcıların yüzde 19’unu hali hazırda çalışmayan kadınlar oluşturuyor. Çalışmayan kadınlara bunun nedeni sorulduğunda yüzde 32’si iş bulamadığını dile getiriyor. Onların hemen ardından yüzde 31 ile çocuklarıyla ilgilendiği için çalışmayan kadınlar geliyor… 800 kadının katıldığı araştırma kadınların şirketlerden beklentilerine ilişkin sarsıcı tespitler yapıyor…

En büyük adaletsizlik ücretlerde

Araştırmaya katılan 650 çalışan kadın, iş hayatında çeşitli engellerle, zorluklarla karşılaştıklarını belirtiyor. Katılımcıların en çok karşılaştıklarını söylediği sorun ise yüzde 60 ile ücret eşitsizliği oluyor. Yüzde 59, görev tanımının dışındaki işleri bir engel olarak görürken, yüzde 47’si psikolojik taciz yani mobbing’e uğradığını belirtiyor.

Mavi yaka ve beyaz yakanın derdi farklı

Maki yaka ve beyaz yaka kadınların iş hayatında karşılaştığı zorluklar karşılaştırıldığında çalışmaya katılan mavi yaka çalışan kadınların yüzde 61’i ücret eşitsizliğine maruz kaldıklarını belirtiyor. Beyaz yaka çalışanların ise yüzde 64’ü kendilerinden beklenen görev dışı işler olduğunu söylüyor. Ücret eşitsizliği her iki çalışan grubu için de yüksek orana sahipken iş bulma/terfi konusunda yaşanan eşitsizlikler beyaz yaka çalışanlarda yüzde 57 ile mavi yaka çalışanlara (yüzde 25) göre daha yüksek bir orana sahip.

Özel sektörde engeller daha fazla

Araştırmaya katılan özel sektör ve kamu sektörü çalışanlarının iş hayatında karşılaştığı engeller de karşılaştırıldı. Başta ücret eşitsizliği ve görev dışı beklentiler olmak üzere tüm bariyerlerde özel sektör çalışanlarının oranının kamu sektörü çalışanlarına göre daha yüksek olduğu görüldü.

Sorunları ne kadar aşabiliyorlar

Kadınlara, iş hayatlarında yaşadıkları sorunları nasıl aştıkları sorulduğunda da ortaya acı bir tablo çıkıyor. Cinsiyet ayrımcılığı yaşadığını belirten kadınların yüzde 46’sı; ücret eşitsizliği yaşadığını belirten kadınların ise yüzde 51’i sorunları aşmak için herhangi bir şey yapamadıklarını belirtiyor. Kadınların çoğu işlerini kaybetme kaygısıyla herhangi bir adım atmadıklarını ve haklarını aramayı tercih etseler de sonucun değişmeyeceğini düşündüklerini söylüyor. Kayıt dışı çalışmak zorunda kaldığını belirten kadınların yüzde 61’i işsiz kalma korkusuyla durumu kabullenmek zorunda kalıyor. İş bulma ve terfide karşılaşılan sorunları aşmada herhangi bir çözüm yolu bulamadığını belirten kadınlar (yüzde 74) ise bu süreçlerde yapabilecekleri bir şey olmadığı düşüncesinde.

İş hayatında mobbing’e uğradığını belirten kadınların yaklaşık yüzde 70’i tüm zorluklara rağmen çalışmaya devam ettiğini belirtiyor. Araştırmaya katılan ve iş hayatında cinsel tacize uğrayan kadınların yüzde 40’ı işini kaybetmek istemediği için çalışmaya devam ettiğini, yüzde 28’i ise istifa ettiğini belirtiyor. Katılımcılar kendi görevleri dışında ve birçoğu kadınlardan beklendiği için yapmaları istenen işleri üstlenmek zorunda kaldığını ifade ediyor. Ve yaklaşık yüzde 81’i bu sorundan kaçamadığını söylüyor. Meslek ayrımcılığı yaşadığını belirten katılımcıların yüzde 60’ı bu sorunu aşamadığını belirtirken yüzde 17’si kendini ispat etmek için daha fazla çalışmak zorunda kaldığını dile getiriyor.

Evde ikinci mesai başlıyor

Çalışan kadınlar iş hayatında karşılaştıkları engellerin yanında aile yaşamında da bazı zorluklar yaşıyor. Katılımcılara göre bunların içinde onları en çok işten sonra eve geldiklerinde yapmaları gereken ev işleri zorluyor. Nitekim katılımcıların yüzde 87’si bu konuda zorlandığını belirtiyor. Yüzde 12,8’i ev işlerinde eşinin yardımcı olduğunu dile getirirken yüzde 10,1 yardımcı tuttuğunu; yüzde 69,1 ise bir şekilde devam ettirmeye çalıştığını belirtiyor. Evdeki rollerin çatışmasına yüzde 49,5 bir çözüm bulamıyor. Yüzde 22,4 ailesinin desteğini alırken yüzde 12,9 kendi içinde yaşayıp belli etmemeye çalışıyor.

Markalardan beklenti büyük

Kadınların iş hayatında karşılaştığı zorlukları aşmada en büyük destek iş dünyasından yani şirketler ve markalardan gelebilir. Kadınlar bu konuda özellikle ücret eşitliğinin sağlanmasını istiyor. Ayrıca eğitim seviyesinin ve mesleki eğitimlerin de artırılmasını bekleyen kadınlar buradan da anlaşılacağı üzere kendilerini iş hayatlarında geliştirebilecekleri fırsatlar arıyor.

Başarılı işveren markalar

Araştırmaya katılan çalışan kadınlara başarılı olduğunu düşündükleri işveren markaları da soruldu. Katılımcıların yüzde 42’si başarılı buldukları bir işveren markası olmadığını belirtiyor. En başarılı görülen işveren marka ise katılımcıların gözünde yüzde 8 ile Koç Holding oldu.

Kadın dayanışması şart

Araştırmaya katılan 650 çalışan kadının yüzde 30’una göre iş hayatında kadın dayanışması yok. Katılımcıların yüzde 18’i kadınların iş hayatında başarılı olabilmesi ve önlerine çıkan bariyerleri aşabilmeleri için kadın dayanışmasının gerekli olduğunu belirtirken yaklaşık yüzde 19’u ise mevcut kadın dayanışmasının yeterli olmadığını söylüyor.

Kadına yönelik projeler hatırlanmıyor

Araştırmaya katılan kadınların yüzde 5,4’ü kadınları iş hayatına adım atma konusunda destekleyen girişimlerden haberdar olduklarını belirtiyor. Yüzde 94,6 ise bu konuda bir bilgileri olmadığını dile getirdi. Bilenlerin yüzde 5,4’ünün neredeyse yarısı da isim olarak belirli bir marka ya da girişim veremiyor.

Araştırmanın metodolojisi

“Cam Tavanları Yıkanlar” Araştırmasının saha çalışması Girişim Araştırma’nın online araştırma paneli Anketcepte katılımcılarıyla 10-15 Şubat 2022 tarihleri arasında gerçekleştirildi. Çalışma 7 Büyükşehir’de 18-54 yaş arasındaki, A, B, C1 ve C2 SES grubuna mensup, çalışan ve çalışmayan 800 kadınla yapıldı. Katılımcıların 150’sini gelir getiren bir işte çalışmayan 650’sini ise özel ve kamu sektöründe ücretli/ maaşlı olarak çalışanlar oluşturdu.