Tasarım Devriminin Farkında Mısınız?

Dünyanın içinden geçtiği muazzam dönüşümün belki de en çok etkilediği alanlardan biri oldu tasarım. Çarpık estetik, holografik görseller, eski tarz Riso baskısının mükemmel kusurları ve bol miktarda yaratıcılık… Tasarım dünyasında bir yandan geçmişin şaşalı çizgileri geri gelirken bir yandan da sanal dünyalar ve NFT’ler konuşulur oldu. İşte bu devrimsel sürecin getirdiği son model tasarım trendleri…

Sanat toplulukları, son iki yılda eserlerin dijitalleştirilmesine yönelik dev adımlar attı. İnsanlar sanatın sadece iç ve dış mekanlar için bir estetik unsuru değil, aynı zamanda uygulanabilir bir yatırım şekli ve hatta global sorunları vurgulamak için kullanılabilecek bir araç olduğunu daha da net gördü. Zira sanat ve tasarımdaki eğilimler artık daha çok tüketici odaklı ilerliyor. Bu yeni dünyada çarpık estetik, sanal sergiler, VR (Sanal Gerçeklik/ Virtual Reality), NFT’ler, retro ve holografik görseller gibi pek çok trendin aynı anda yükselişine şahitlik ediyoruz. Tüm bu süreç tasarım anlayışının da yeniden şekillendiği bir döneme işaret ediyor. Peki, bu dönemde öne çıkan tasarım trendleri neler olacak? Gelin önce dönemin öne çıkan trendlerine bir göz atalım ardından da tasarım dünyasının önde gelen isimlerinden bu yeni dönemi dinleyelim…

Yazı karakterlerinin anlamı gölgeleyen heybeti

Yılın en çok dikkat çeken trendlerinden biri adeta seyredilmek için tasarlanmış olan yazı karakterleri oldu. Gizli mesajlar taşıyor izlenimi uyandıran bükümlü fontlar harflerin büyüklü küçüklü ve hatta ters kullanımı… Neredeyse harflerin imajı kelimelerin anlamını gölgeliyor. Fakat istatistiklere bakınca en çok satılan yazı karakterlerinin ilginç bir şekilde Helvetica, Avenir ve Frutiger gibi standart yazı karakterleri olduğu ortaya çıkıyor. Görünen o ki başlıkları parlatan tasarımcılar söz konusu metin dizmek olduğunda risk almaktan kaçınıyorlar.

Pozitif duygular ve renklerin arasındaki güçlü bağ

Canon’un yıl içerisinde yayınladığı araştırmaya göre tüketicinin gönlü çeşitli malzemeden ve cesur renklerden yana. Zira araştırmaya katılanların yüzde 90’ından fazlası, floresan renklerde basılmış posterleri ve tabelaları hatırlama olasılıklarının çok yüksek olduğunu söylüyor. Hatta floresan renkleri gördüklerinde mutlu (yüzde 64,5) ve heyecanlı (yüzde 47) hissettiklerini ifade ediyorlar. Yani bu yıl, web tasarımı, animasyon, illüstrasyon ve tipografi gibi farklı tasarım alanlarında da şekerci dükkanında görmeye alışık olduğumuz renklerin cesur ve çarpıcı bir şekilde kullanıldığını görmemiz tesadüf değil.

Sanal dünyalar ve karakterler yükseliyor

Metaverse’ün popülerleşmesiyle birlikte birçok insanın gündeminde yer edindi sanal dünyalar ve karakterler. Hatta filmlerin, iş toplantılarının, ürün lansmanlarının ve kültürel etkinliklerin de adresi değişti. Black Mirror, TRON, Avatar gibi filmler sanal dünya ve karakter tasarımının güçlü örnekleri. Hatta metaverse’ü henüz zihninde canlandıramayanlar için de bir fragman diyebiliriz. Son dönemde sosyal medya platformlarının da avatarları desteklemesi bu trendin hızlanacağına işaret ediyor. Keza yaratıcı topluluklar da sanal etkinliklere ve sergilere entegre olarak sanatçıların evlerinin rahatlığında küresel bir kitleye ulaşmasını sağladı. Galeriler, müzeler, moda evleri ve hatta “Burning Man” gibi devasa sanat festivalleri, gerçek hayattaki bir olayın ruhunu, kültürünü ve niteliklerini yakalamak ve onları etkileşimli bir sanal gerçeklikte taklit etmek için metaverse’deki çeşitli platformlardan ve VR teknolojisinden yararlanıyor.

Karmaşık dünyanın düzensiz tasviri

Genellikle renkleri ayırmak ve yüzeylere hareket kazandırmak için kullanılan parametrik desenler geometrik yapıları buluşturarak derinlik algısı yaratır. Yani bugünün karmaşık, hızlı ve düzensiz dünyasının bir yansıması gibiler. Bu yüzden ambalaj ve reklam tasarımlarında da sıklıkla karşımıza çıkıyor parametrik desen trendi…

Kısa videolar görsel dünyayı yeniden şekillendiriyor

Artık hemen herkesin içerik üreticisi olarak konumlanmasına imkân sağlıyor sosyal medya platformları ve kısa video trendi hızla yayılmaya devam ediyor. Çeşitli araçlarla öne çıkan kısa video tasarımları sosyal medyada fark edilmenin belki de en etkili yöntemlerinden biri. YouTube, TikTok ve Instagram artık görsel dünyamızın şekillenmesinde de oldukça etkili olan platformlar.

Tasarımcıların gündeminde NFT’ler var

2022 yılı itibarıyla 167 milyar dolara yükselmesi beklenen NFT pazarı geçtiğimiz yıl 40 milyar dolarlık bir hacme ulaşmıştı. Özellikle sanat ve spor alanındaki NFT çalışmaları oldukça büyük bir kitleye hitap ediyor. Ünlü müzisyenler, Gucci gibi moda devleri, Nike ve Adidas gibi spor giyim markaları, oyun sektörü ve hatta Cem Yılmaz’ın karikatürleri. Refik Anadol’un NFT’leri de hayli yüksek meblağlardan alıcı bulmaya devam ediyor. Yani hem markalar hem de tasarımcıların gündeminde geniş bir yer kaplıyor NFT’ler. Esasen NFT’lerin hayatımıza girişini görsel dünyanın karmaşasını artıran bir gelişme olarak da yorumlayabiliriz. Zira henüz yeni yeni şekillenen bu dünya büyük bir itibar vadediyor fakat pirincin taşını ayıklamak öyle kolay değil.

Kesilmiş ama ilintili parçalar

Tasarımcılar her zaman izleyiciler için özgün deneyimler yaratmaya çalışır. Bunu yapmanın edebi sanatlardan daha iyi bir yolu var mı? İşte tam olarak bu sorunun yanıtı gibi Paper Cutout trendi. Bu teknik sadece kesilmiş parçalar aracılığıyla grafik ögeler arasında yeni sahnelere ve beklenmedik ilişkilere yol açıyor.

Holografik tasarımlar her yerde

Şimdiye kadar holografik tasarımlar, kırtasiye, ürün tasarımı ve modada (özellikle ayakkabı ve cüzdan söz konusu olduğunda) büyük bir trend oldu ancak şimdi bu muhteşem ışık kırılımı web tasarımını, logoları ve animasyonu da etkisi altına alıyor.

Rejenerasyon tasarımlar çok konuşuluyor

2021 yılında Gucci, Valentino ve Oscar de la Renta gibi moda devleri yeniden satışı öne çıkardı. Öte yandan Jean Paul Gaultier ve Burberry de kiralama pazarına adım attı. Bu yıl da devam etmesi beklenen eğilimin odağında ileri dönüşüm olacak. Bu kapsamda Balenciaga, Mayıs ayında tanıttığı ömür boyu giyilebilir sneaker’larıyla oldukça konuşuldu. Görünümü ultra eskitilmiş olarak tasarlanan bu sneaker’ların üretimi sınırlı ve fiyatı da yeni ürünlerin neredeyse dört katıydı.

Agresif olmazsak oyun dışı kalabiliriz

Birbirine ilham veren, öncü, yenilikçi çözümler; daha çok bu alan için kaynak biriktirebilmiş sermaye grupları veya idealist tasarımcı girişimcilerle ayakta duruyor.
Atık yönetiminin her aşamada kontrol altına alınması bence en önemli yönelim. Günlük yaşamımızın hemen her detayında yaşamımızda yer alacak olan elektronik sensör ve karar vericiler bizleri yönlendirmeye başlayacak. Kararlarımızda, tercihlerimizde adeta iç ses gibi bizlere rehberlik edecek ürün, cihaz, çözüm ve yapay zekâ; tüketimden- üretime her aşamada devrede olan bir sistemden ziyade gezegenin birer suflörü olacaklar.
Küresel ağdaki tasarımların önemli bir çoğunluğu birbirinden farklı ve farklı yönelimlerle geliştiriliyor. Ancak ortak akıl bazı yönelimleri de aynı yönde hizalıyor. Bunca farkın içinde en önemli ortak nokta ise çevreyi, doğadaki dengeyi önemseyen karar vericilerle yeni bir tasarım teması üzerine uzlaşıp çalışabilecek isimler eşliğinde yola devam edebilmek. Bu dönem, ürün optimizasyonlarının ve platform tasarımlarının hep bir verimlilik üzerine odaklandığı, sürdürülebilirlik ilkelerinin samimi bir şekilde odağa alındığı bir dönem. Türkiye üretim endüstrisinin gerçekleri ve tasarımları üzerinden baktığımızda dünyadaki yönelimlerden henüz kopmadığımızı ama bu konuda daha agresif olmazsak endüstrimizin önemli bir kısmının bu odakta oyun dışı kalma riskini gündeme getirmem doğru olur.
Yüksek teknoloji ve yeni malzemenin yanında tasarımcıların yaratıcılığıyla buluşan, salt estetik kaygıların dışında farklı vaat ve çözümler barındıran ve bu tavrını yüksek sesle söyleme cesaretini gösteren her ürün benim beğenimi kazanıyor. Örneğin medikal endüstrisinde operatörlerin konforunu sağlamaya yönelik çözümler, spesifik bir hastalık ile mücadele için tasarlanmış özel nesneler, yüksek efor isteyen spor dalları için geliştirilmiş akıllı tekstil ürünleri, tercih ve duygularımıza eşlik eden her türlü iyi tasarlanmış tüketim ürünleri…

Bu yıl daha minimal bir anlayış öne çıkıyor

Bu yılın tasarım trendlerinde daha minimal bir anlayış öne çıkıyor. Mesajı süssüz, yalın biçimde veren ve duygu uyandırma gücüne sahip tasarımlara eğilim olduğunu düşünüyorum. Buna iki örnek verebilirim. Biri Loud Bold Typography. Son yıllarda bold yani kalın yazı stilleri zaten oldukça revaçta. Bu belirgin ve vurgulu yazı stili, renklerle ve dijital tasarımla birlikte doğru biçimde ve düzeyde kullanıldığında markalar ve görsel kimlik tasarımlarında ve elbette alıcı kitleler üzerinde oldukça etkili, vurucu sonuçlar yaratabiliyor.
İkinci bir eğilim olarak da brütalizmin öne çıktığını düşünüyorum. Mimariden miras aldığımız brütalist anlayış, temelde tasarımda işlevin gizlenmemesine, aksine vurgulanmasına ve bu yolla bilinçli bir estetik ortaya çıkarmaya dayanıyor. Grafik tasarım açısından düşündüğümüzde de brütalizm alışılageldik bir kompozisyon anlayışı ve renk estetiğinin dışına çıkıyor.
Global işlerde projelerin derinliğinin daha fazla olduğunu söyleyebilirim. Tasarımda strateji, fikir ve hikâye anlatıcılığı öne çıkıyor. Türkiye’de ise yaygın estetik ve kişisel beğeniler tasarım üzerinde hâlâ çok belirleyici. Ancak burada da markaların artık “marka stratejisi”nin ne denli önemli olduğunun farkına varması gerekiyor.
Data Visualization, yani “veri görselleştirilmesi” oldukça ilgimi çeken ve daha sık görmek istediğim bir alan. Hem görsel açıdan çekici hem de datanın eğlenceli bir anlatımı olarak karşımıza çıkıyor.
Tasarımda İskandinav yaklaşımını genel olarak beğeniyorum. Özellikle Norveç merkezli tasarım ajansı TANK ve İsveç merkezli tasarım ajansı Lundgren+Lindqvist’in çalışmalarını yakından takip ediyorum.

Tasarımlarda zerowaste öne çıkıyor

Form olarak bakıldığında ürün tasarımlarında dijitalleşmenin etkisiyle daha pratik ve sade bir çizgiye doğru kayış var. İçgüdüsel olarak kolay anlaşılabilen (UI-UX), yalın, pratik ve üretim kalitesi çok daha iyi, estetik ve form dili başarılı ürünler görüyoruz.
Tasarım yaparken ve ürünlerin tüm kullanım ömürlerinde ve hatta sonrasında da zerowaste (minimum atık) bırakacak şekilde tasarlanması en önemli kriter oldu.
3D prototiplemeyle üretimin gelişmesi, yeni geri dönüşüm malzemelerinin de etkisiyle hem sürdürülebilirliğe hizmet ediyor hem de tasarımcılara özgürlük alanı sağlıyor. Hızı artar ve maliyeti düşerse tercih edilecek bir üretim yöntemi haline gelecek.
NFT’leri tüm sanatçılar ve tasarımcılar konuşuyor, hatta çoğu kendi NFT’lerini yapıp sattı. Metaverse uzun vadede meslek sahibi olma potansiyeli olan bir mecra haline gelebilir. Günü yakalamak adına takip etmekte fayda var.
Nike’ın ve adidas’ın ürünlerinde geri dönüşüm malzemeye büyük ölçüde yer vermesi, Pangaia’nın etik, yenilikçi ve sürdürülebilir kumaşlarla ürünlerini hazırlaması malzeme kullanımı açısından yenilikçi ve dünyamız için iyilik adımları olduğu kanaatindeyiz. Ayrıca Arçelik bünyesinde de çok gurur duyduğumuz bioplastik üzerine çalışmalarımız mevcut. Tasarım çizgisi ve estetik form olarak düşünecek olursak Ikea’nın yalınlığı ve sade form detaylarıyla tüm dünyada ve ülkemizde öne çıktığını görüyoruz. Tasarımda fark yaratabilmenin önemli noktalarından biri de bu diyebiliriz.

Metinleri savunmamız gerekiyor

İnternet sayesinde tüm dünya ortak bir görsel kültürden besleniyor. Bu kültürün kaynakları da sosyal medya mecraları ve streaming platformları. Popüler olan yapımlar sayesinde ortak estetik değerleri paylaşabiliyoruz. Kurmaca anlatımlara olan ilgi artıyor, reklam ve görsel iletişim de bundan etkileniyor.
Açıkçası hikâyesi olan işlerin gelecekte daha etkili olacağına inanıyorum. Tabi sözünü ettiğim işler daha çok marka imajına odaklanan yapımlar. “Hard Sell” reklamların formatları zaten pek değişmiyor. Burada renkleri ve yazı karakterlerini değiştirmek dışında yapabileceğiniz pek fazla şey yok.
Makineler bize benzedikçe biz de onlara benziyoruz. Her şeyin hemen talep edildiği bir zamanda yaşadığımız için otomatlar gibi çalışmamız isteniyor. Fakat düşünmeden ve soru sormadan tasarım yaptığınızda trendleri takip edip beğenilen sonuçlar elde edebilirsiniz ama yeni şeyler söyleyemezsiniz.
Bugün görsel iletişim tasarımcılarının eskisinden daha çevik olması gerekiyor. Gelecekte bizi daha güçlü hale getirecek olan en önemli özellik sentez yapma becerisi olacak.
Bir başka konu da okumayla ilgili. Görsel iletişim tasarımcıları olarak “Kimse okumuyor” mitine karşı çıkarak metinleri savunmamız gerekiyor. Tipografinin bu kadar öne çıktığı bir dönemde kelimelerin önemi olmadığını söylemek pek mantıklı değil. Yazılar olmadan da insanların ilgisini çekebiliriz ancak bu ilginin sürekli olması için onlara anlamlı şeyler söylemeliyiz.

İş birliklerinin yılı

Normalleşmeye başladığımız 2022 yılında, evde sağlık ve kişisel bakımla ilgili trendler öne çıkmaya devam ediyor. Eko-sürdürülebilirlik ve geri dönüştürülebilirlik ile ilgili unsurlar tasarımlara giderek daha anlamlı bir şekilde yansıtılıyor. Deneyimin iyileştirilmesi ve farklılaştırılması da bu senenin önemli odaklarından ve önümüzdeki senelerde odak olmaya devam edecek. Geçen senelere oranla bu yıl farklı alanlarda marka iş birliklerinin daha çok öne çıktığını gözlemliyorum.
Global arenadaki ürünlere baktığımız zaman, tasarımların mutlaka bir araştırma çalışması sonucunda ortaya çıktığını görüyoruz, ne yazık ki Türkiye’de tasarım araştırması hala yeni ürün geliştirme süreçlerinin doğal bir parçası değil. Türkiye’de de yaratıcı tasarım araştırmalarıyla elde edilen veriler ışığında tasarlanan ürünleri görmeyi ve öğrencilere bu iyi örnekleri anlatabilmeyi arzu ediyorum.
Lego bu sene 90. yılını kutluyor ve hala güncel, her yaştan “çocuk” için arzu edilen ürünler tasarlamayı başarıyor. “Succulents” seti ve “Dots” serisi tüm ürünler en çok beğendiklerim arasında. Sağlık alanında ise “Philips Healthdot”, geliştirme sürecindeki araştırmalar ve ortaya koyduğu deneyimle bu sene beni en çok etkileyen ürün oldu. Ürün, hastaneden taburcu olan hastalar için giyilebilir bir biyosensör ve sağlık profesyonellerinin hastalara evlerinin rahatlığında bakmalarına devam etmelerini sağlıyor. Türkiye’den ise Formeta Design’ın farklı sektörlerdeki işlerini beğeniyorum ve heyecanla takip ediyorum.