Yapay zeka sokakta!

Yapay zeka artık yalnızca teknoloji dünyasının değil, günlük hayatın da ayrılmaz bir parçası. Kimileri için verimliliği artıran eşsiz bir yardımcı, kimileri içinse bir endişe kaynağı… Peki, Türk halkı yapay zeka hakkında ne düşünüyor? Hangi uygulamaları aktif olarak kullanıyor, en çok hangi alanlarda yapay zekaya danışıyor? Marketing Türkiye için XSIGHTS’ın gerçekleştirdiği “Türkiye’nin Yapay Zeka Tercihleri” araştırması toplumun yapay zeka ile ilişkisini tüm boyutlarıyla ele alırken gelecek için de anlamlı içgörüler sunuyor…

Yapay zeka ile üretilen reklam filmlerinden, tasarlanan amba­lajlara; inovasyon fikirlerinden müşteri davranışlarını anlam­landırmaya kuşkusuz ki sektör profesyonellerinin en önemli gündem maddelerinden biri yapay zeka. Geleceğin, sanıldığın­dan da hızlı geldiği günümüzde iş dünyası yapay zekaya adap­tasyonunu hızlandırıyor ve kimileri yetişmek, kimileri ise öncü stratejilerini korumak adına yapay zekadan değer elde etmek için çalışıyor.

Madalyonun bir yüzünde iş dünyasının artan yapay zeka yatırımları yer alırken diğer yüzünde ise toplumsal alışkanlıklar ve algılar var… Marketing Türkiye için XSIGHTS’ın gerçekleştirdiği kapsamlı araştırmanın sonuçları gösteriyor ki Türk toplumu konunun hiç de uzağında değil. Öyle ki toplumun yüzde 98’i yapay zeka uygulamalarından haberdar olduğunu, yüzde 67’si ise bu uygula­malardan en az birini deneyimlediğini ifade ediyor. Daha da önemlisi henüz yapay zeka uygulamalarını kullanmamış olan her iki kişiden biri nasıl kullana­cağını bilmediği için kullanmamış olduğunu ifade ediyor. Bu da yakın gelecek­te yapay zeka uygulamalarının toplum tarafından çok daha yüksek bir oranla kullanılacağının önemli bir işareti.

Araştırmada yapay zekayı en çok ne için kullanıyorsunuz sorusuna “eğlence” yanıtı verilmiş olması kimse için sürpriz olmasa gerek. ChatGPT’ye henüz burç yorumlatmamış, flört hayatınızı anlattırmamış veya dürüst tavsiyeler isteme­mişseniz bile bu alışkanlıkları muhakkak çevrenizden duymuşsunuzdur…

Araştırma verilerine geçmeden önce marka evreni için önemli bir içgörüden de bahsetmek gerekli. Bugüne dek WOM (word of mouth) etkisi ne derece önem­liyse zamanla online pazaryerlerindeki “yorumlar” da benzer bir etki gücüne ulaşmıştı. Ancak şimdi markaların pozitif intiba yaratması gereken bir alan daha var: Yapay zeka uygulamaları! Zira her 10 kişiden 6’sı yapay zeka uygula­malarının bir ürün/marka hakkındaki yorumlarının ve değerlendirmelerinin alışveriş kararları üzerinde etkili olduğunu söylüyor.

Yapay zekayı duymayan yok!

Katılımcıların ne­redeyse tamamı ya­pay zeka kavramına aşina: Yüzde 98,2’si yapay zeka kavramı­nı duyduğunu söy­lerken “duymadım” diyen yok. “Emin değilim” diyenle­rin oranı ise yüz­de 1,8’de kalıyor. Hangi yapay zeka uygulamalarını bildikleri sorulduğunda ise Siri, ChatGPT ve Gemini uygulamalarının diğerlerinden ayrışarak daha yüksek bilinirliğe sahip olduğu görülüyor. Siri yüzde 62,2 ile en çok bilinen uygulama olurken ardından yüzde 55,8’le ChatGPT ve yüzde 45,9’la Gemini geliyor.

ChatGPT çok popüler!

Katılımcıların üçte ikisinden fazlası (yüzde 67,1) bugüne kadar en az bir yapay zeka uygulaması kullandığını belirtirken, yüzde 27,6’sı herhangi bir yapay zeka uygulaması kullanmadığını ifa­de ediyor. “Emin değilim” diyenlerin oranı ise yüzde 5,3. Kullanılan yapay zeka uygulamaları­na bakıldığında, ChatGPT yüzde 42,4 ile en çok tercih edilen uygulama. Onu yüzde 33,9 ile Siri ve yüzde 26,1 ile Gemini takip ediyor.

En büyük engel bilge eksikliği ve güven bariyeri

Araştırma kapsamında herhangi bir yapay zeka uygulaması kullanmadığını ifade edenlerin oranı yüzde 27,6 olarak verilere yansımıştı. Bu kesime neden yapay zeka uygulamalarını kul­lanmak istemedikleri sorulduğunda yarısından fazlası (yüzde 52,7) nasıl kullanacağını bilmedi­ğini ifade ediyor. Bu da uygulamaların yaygın­laştıkça kullanımının artacağına dair önemli bir işaret. Her 3 kişiden biri ise yapay zeka uygu­lamalarını güvenli bulmadığını ve bu nedenle mesafeli olduğunu ifade ediyor.

Yapay zeka dediğin “ücretsiz” olmalı…

ChatGPT’den Ge­mini’ye, DALL-E’- den Midjourney’e yapay zeka uy­gulamaları tam sürümlerini kulla­nıma ücretli abo­neliklerle açıyor. Ancak elbette uy­gulamaların ücret­siz kullanılabilen sürümleri de mev­cut. Yapay zeka uygulamalarını kullandığını ifade eden her 10 katılımcıdan 8’i ücretsiz ver­siyonları kullanıyor. Yüzde 14,2’si hem ücretli hem de ücretsiz versiyonları kullanırken, yüz­de 3,6’sı ücretli versiyonları kullandığını ifade ediyor.

Yapay zeka=Zaman tasarrufu

Yapay zeka ile ilgili sunulan pozitif önermelerin çoğuna, belirgin bir karşıtlık görülmese de yatı­rım yönetimi ve sağlık hizmeti alma konularına daha temkinli yaklaşılıyor. Yapay zeka destekli sağlık hizmeti almak isteyenlerin oranı yüzde 44,5, yatırım veya birikimlerini yapay zekanın yönetmesini isteyenlerin oranı ise yüzde 38,5 olarak verilere yansıyor.

Eğlenmek isteyen de öğrenmek isteyen de burada!

Yapay zeka uygulamala­rının en yaygın kullanım alanlarında eğlence (yüzde 27,9) ile eğitim ve sınav ha­zırlığı (yüzde 25,8) öne çıkı­yor. Akademik ve bilimsel araştırmalar (yüzde 24,4) ile sağlık ve tıp (yüzde 21,9) amaçlı kullanım oranları da dikkat çekici.

Ya yerimizi alırlarsa…

Katılımcıların yüzde 63,3’ü yapay zekanın gelecekte insanların yerini almasın­dan, yüzde 62,5’i yapay zekanın mahremiyet sorunlarına yol açmasından endişe duyuyor. Tam da bu endişelerin sonucunda katılımcıların yine yüzde 25’i yapay zeka teknolojilerinin yasal düzenlemelerle sınırlandırılması gerektiğine inanıyor.

Yapay zeka merakımızı tetikliyor

Katılımcıların yüzde 76,1’i yapay zeka ile iletişim kurarken oldukça rahat hissedi­yor. Yüzde 19’luk bir kesim kararsız kalırken, yüzde 4,9 rahatsızlık duyduğunu be­lirtiyor. Yapay zeka ile etkileşim sırasında yaşanan duygulara bakıldığında en çok merak (yüzde 48,8), heyecan (yüzde 37,1) ve rahatlık (yüzde 33,2) duygularının öne çıktığı görülüyor. Öte yandan, şüphe (yüzde 12,4), endişe (yüzde 10,6), korku (yüzde 7,8), yabancılık (yüzde 9,5) ve gerginlik (yüzde 8,8) hissedenler de var.

Elektronik ürünler yapay zekaya danışmadan alınmaz!

Katılımcıların yüzde 62,4’ü yapay zeka uygulamalarının bir ürün/marka hak­kındaki yorumlarının ve değerlendirmelerinin alışveriş kararları üzerinde etkili olduğunu söylüyor. Elektronik ürünler yüzde 41 ile alışveriş yaparken yapay zekaya danışılabilecek ilk kategori olarak öne çıkıyor.

“Bu ürün yapay zeka ile üretildi” ibaresi cazip mi?

Bir ürünün geliştirilmesinde yapay zeka kullanılmış olması katılımcıların yüz­de 46,6’sı için önemli bir faktör. Yüzde 41,5 ise “yapay zeka ile üretildi” ibaresi bulunan ürünleri cazip buluyor. Ancak her iki soruda da kararsızların oranının hayli yüksek olduğu görülüyor. Bu da araştırmanın önemli içgörülerinden biri olarak karşımıza çıkıyor…

Samimiyetinden kuşku yok

Katılımcıların  yüzde 51,7‘si yapay zeka uygulamalarının cevaplarını “samimi”, yüzde 13,2’si ise “çok samimi” buluyor. Yüzde 24,9’luk bir kesim kararsız kalırken; yüzde 10,3’ü cevapları “samimi değil” veya “hiç samimi değil” olarak değerlendiriyor.

Bilgiye hızlı ulaşmanın adresi…

Araştırmanın çıktılarına göre katılımcılar en çok “ihtiyaç duyulan bilgiye hızlıca ulaş­mak” istediklerinde (yüzde 49,1) ve “karar vermeleri gerektiğinde” (yüzde 39, 6) yapay zekadan destek alıyor.

Diğer yaygın tercihler arasında “karar ver­me sürecinde” (yüzde 39,6) ve “motivasyo­na ihtiyaç duyulduğunda” (yüzde 27,9) ya­pay zekadan destek almak yer alıyor.

Yapay zekayı en etkili kullandığı düşünülen markalar hangileri?

Yapay zekayı en iyi kullanan marka dendiğinde katılımcıların zihninde net bir marka canlanmıyor ve 500 katılımcıdan 201’i “bilmiyorum/fikrim yok” yanı­tını veriyor. Katılımcıların yüzde 10,6’sı ChatGPT ve Apple/Siri yanıtını verir­ken, Türkiye’den Arçelik/Beko (yüzde 4,2), Trendyol (yüzde 2,8) firmaları öne çıkıyor.

Kaçırılmayacak fırsat mı, bağımlılık tehlikesi mi?

✓ Araştırmadan, önümüzdeki dönemde yapay zeka kullanımının daha da yaygınlaşacağı sinyallerini alıyoruz. Çünkü yapay zeka uygulaması kullanmadığını belirten her iki kişiden biri aslında nasıl kullanacağını bilmediği için bu teknolojiden faydalanmadığını ifade ediyor. Öte taraftan yapay zekayı güvenli bulmadığı için kullanmadığını belirten azımsanmayacak da bir oran söz konusu (yüzde 31).

✓ Yapay zekanın kullanım amaçları eğlence, yemek tarifi, psikolojik destek, hukuki bilgilendirme, fal baktırmak, ekonomik tavsiye, eğitim gibi geniş bir yelpazeye yayılmış durumda. Bu da yapay zekaya dayalı her türlü uygulamanın potansiyel bir alıcısı olabileceğini ve bu pazarın yalnızca uygulama geliştirenlerin hayal gücüyle sınırlı olduğunu ortaya koyuyor.

✓ Yapay zekaya yönelik algılar ise bu teknolojinin insanlar tarafından genel olarak verimli ve faydalı bir araç olarak değerlendirildiğini gösteriyor. Tüm bu olumlu tablonun yanında yapay zekaya yönelik birtakım olumsuz hisler de söz konusu. Her beş katılımcıdan üçü, yapay zekanın insanların yerini almasından, mahremiyet sorunlarına yol açmasından ve bağımlılık yapmasından endişe ediyor. Özellikle son madde oldukça ilginç ve yeni yeni konuşulmaya başlansa da önümüzdeki dönemde yeni bir bağımlılık kavramının hayatımıza girebileceğinin de sinyallerini veriyor: “Yapay zeka bağımlılığı!”

✓ Yapay zeka kullanırken en yoğun hissedilen duyguların da (merak yüzde 49 ve heyecan yüzde 37) bağımlılık yapan diğer her şeyde olduğu gibi burada da karşımıza çıkması bu endişelerin belki de boşuna olmadığının bir kanıtı. Şu an yapay zekanın kullanımını konuşuyorken önümüzdeki dönem yapay zeka kullanımının sınırlandırılmasını konuşuyor oluruz belki, kim bilir?

Araştırmanın metodolojisi:

Marketing Türkiye için XSIGHTS’ın gerçekleştirdiği “Türkiye’nin Yapay Zeka Tercihleri” araştırması 6-10 Şubat 2024 tarihlerinde CAWI (Bilgisayar Destekli Online Anket) yöntemiyle gerçekleştirdiği. Çalışmaya Türkiye temsili 500 kişi katıldı. Araştırma katılımcılarının yüzde 51,6’sını erkekler, yüzde 48,4’ünü ise kadınlar oluşturdu.